Biahalnak le Lehnak (2)

CATHOLIC PAWL NIH ZIHMUI LAWBAN AN HMANNAK
Hal (2); Zeicahdah Khrihfa ciocio kan si ko nain Catholic (RC) pawl nih Biakinn chungah Lawban rimhmui (zihmui) an khutter i Pathian an biak, Bible chungah a um rua lo e, a um ahcun ka sawhpiak tuah. A herh lomi hna an tuah chommi a si rua ka ti. Hi rimhmui hmannak nih zeital san a tlai maw? Pathian nih tah a duh taktak maw?
Leh; Bible kan kau ahcun Bible hlun in Bible thar tiang Lawban rimhmui kha Pathian biaknak ah an hman ti kha kan hmuh. Tuanbia (history) in ka phi lai lo, Bible in ka phit lai. (Bible ahcun ….)
Exodus 30:34-35 ah, “Bawipa nih Moses cu, a tanglei zihmui, stacte, onycha, galbanum le frankincense thiang kha aa zat cio in la hna law, zihmui sertu nih a ser bangin zihmui ser tuah” tiah a rak ti. Hi Bible ah a dikmi Lawban thling in aa fonh i a chuakmi “Zihmui” timi cu Catholic biakinn hna ah an hman mi Lawban dip kha an khangh i a chuakmi a rim a hmui ngai mi “Zihmui” kha a si. Cucu Pathian nih a fial caah Moses nih a tuahmi Lawban zihmui hramthawk a si. Exodus 30:7-8 ah “Aaron nih mei-inn kha a zohkhenh hna tikah hi biakṭheng cung ahhin zingfa tein zihmui kha a khangh lai. Cun zanlei i mei-inn a van hna tik zongah khan a khangh fawn lai. Hi zihmui khangh thawinak hi nan tefa chan tiang ngol loin nan tuah zungzal lai” a timi kan hmuh. Hi Bible caang kan zoh tikah Pathian chiti thuhmi Tlangbawi phun Aaron tefa in a rami Catholic pawl nih nihin tiang Pathian an biak tikah an hman ti kan hmuh. Exo. 30:1 ahcun “Zihmui khanghnak caah biakṭheng pakhat in na ser lai, anri thing in na ser lai. Tungvang palh a si lai i pekhat le a cheu a sau lai i pekhat le a cheu a kau lai i pethum a sang lai” tiah Bawipa nih a herh caah a serter ti kan hmuh. Cucu Biakamnak kuang caah a herhmi Bawipa fialmi a si. Exo. 40:5 ah “Zihmui khanghnak sui biakṭheng kha, biakamnak hngalhter ṭhantu lungtlap hna umnak kuang hmaiah khan na chiah lai i pumhnak thlam luhnak innka ahkhan puanzar kha na zar lai” tiah Bawipa nih a rak fial bantukin (Exo. 40:27) ah “Pumhnak thlam saknak i a herhmi zihmui he pehtlaiin “Bawipa  nih a fial bantuk khan a cungah khan a rim a thawmi zihmui kha a khangh” ti kan hmuh. Exo. 40:35 ahcun “Pumhnak thlam cungah cun minmei kha a um i Bawipa sunparnak cu a chungah a khat” ti kan hmuh fawn. Hi hna kan zoh tikah Lawban zihmui hmannak hi Bawipa duhmi a si ti a langhter.

Cun Nambar 4:16 ah “Cun tlangbawi Aaron fapa Eleazar cu ceunak caah chiti, rimthaw mi zihmui, hun camcin mi changvut thawinak le thuhnak chiti cu a zohkhenhtu a si lai, puan biakinn a dihlak in le a chung i a ummi thil vialte le hmunthiang le a thilthuam vialte zohkhenh ding he cun,” tiah Bawipa nih a rak cah. Hi Bible caang hna a zulmi Catholic hna nih a thiangmi “MASS” caah a herhmi mei-inn, phazawngdan, biakṭheng caah aa dawh a thiangmi thilpuan hna, Tlangbawi hmanmi mizaw caah sathau hna, Pathian ca timhtuah mi Pangpar hna le Siangbawi (tlangbawi) hna zong nih Bawipa thisa pekchanhnak an tuah tikah Lawban dip kha an khangh i Khrih i a sa a simi ‘Bawipa Thisa’ kha Lawban zihmui in an pekchanh mi a si. RC pawl nih puaingan hna ah Lawban an hmanmi kha nan hmuh bal ṭheo lai. Cu puaini hna ah Bible thiang kha Lawban zihmui in an pekchanh i upat an pek. Hika zawn ahhin zeitluk tiang dah zihmui cu Pathian biaknak ah Jacob fale 12 a simi Israel miphun(12) nih Pathian Nawlbia (10), biakamnak kuang chiahnak ding pumhnak thlam pek-chanhnak kha Bawipa caah ni (12) khengte zihmui khangh  thawinak an tuah timi kha Nambar 7:1-19 ah fiang tein kan hmuh.

Jacob fapa (12) lakah pakhatnak a simi Judah hrin Nadab fapa Nashon cu a dang pekchanhnak thil hna le khanghthawinak zihmui he a khatmi, shekel pahra a ritmi sui pakan (sui pakan cu RC nih Lawban dip an paihnak thlainak hri aa tel cangmi, thir in tuahmi Lawban um a si) kha Pathian a pekchanh tiah (Nambar 7:1,14) ah kan hmuh. Nihnihnak ah Jacob fapa Issachar a hruaitu hna Nethanel zong nih cu bantukin a pekchanh ve tiah (Nam 7:18,20) ah kan hmuh. Nithumnak zongah Jacob fapa Zebulun mi hna hruaitu Eliab zong nih, cu bangin a pekchanh ve ti kha (Nam 7:24,26) ah le nilinak ah Reubin mi phun Elizur (Nam 7:30,32), ninganak ah Simeon mi hna chungin Shelumiel (Nam 7:36,38), niruknak ah Gad mi hruaitu hna Eliasaph (Nam 7:42,44), nisarihnak ah Efraim mi hruaitu Elishama (Nam 7:48,50), niriatnak ni ah Manasseh mi a hruaitu hna Gamaliel (Nam 7:54,56) a si. Nikuanak ni ah Benjamin miphun Abidan (Nam 7:60,62) a si. Nihranak ni ah Dan miphun Ahiezer (Nam 7:66,68) a si. Nihlei khatnak ni ah Asher mi a hruaitu hna Pagiel (Nam 7:72,74) a si. Nihleihnihnak ni ah Naphtali miphun Ahira (Nam 7:78,80) hna zong nih khanghthawinak zihmui he a khat i shekel pahra a ritmi sui umm an pekchanh ti kan hmuh. Cuticun Israel miphun (12) hna nih an pekchanh cio hnuah “Moses cu Bawipa kha chawnh awk i tonnak thlam chungah a luh tikah khan bia hngalhternak kuang cung i a ummi velngeihnak ṭhutdan cung khan, Cherubim pahnih hna karlak khan amah a run chawntu aw cu a theih i amah cu a hun chonh, tiah (Nam 7:89) ah fiang tein kan hmuh. Cucu Bawipa nih a cohlan caah a si, cucaah hi Bible caang ningin Bawipa nih a duhmi a si i Israel miphun(12) hna nih an rak tuah mi thil a si, hi vialte an tuah dih hnu lawngah Bawipa nih a ṭhutnak hmun in a rak auhnak awthawng cu Moses nih a theihmi a si. Cu ruangah Catholic nih Bawipa Thisa thlam chung i changreu muisam in Khrih a um tiah zumhnak cu a fehter. Cucaah Bawipa Thisa changreu kha Pope, Bishop, Tlangbawi le hna nih Lawban zihmui hmang in Khrihfa hna he hmunkhat in an biaknak a si tiah hi Bible caang nih tehte a khaan. Ruahnak in tuahchom mi a si hrimhrim lo.

Frankincense timi lawban rimhmui

Cun Deut. (33:1,10) ah cunglei i Bawipa fialmi a tuahtu Israel phun (12) hna thluachuah a pekmi cu; “Jacob ah phung le lam, Israel ah phungbia kha cawnpiak an si lai; Nangmah hmaiah zihmui le na biakṭheng cungah pum khanghthawinak an chiah lai,” tiah a ti. Hiti ningin “Hi vawlei sualnak a kalpitu Pathian Tuufa” (Jn 1:29) tiah tipil petu Johan nih a rak langhter mi Khrih aiawh Bawipa Thi le Sa, Bawipa thisa changreu kha Tlangbawi hna nih nifate biakṭheng cungah an tuah mi cu Lawban zihmui khutnak he aa khat ko lo mei! Kannih chanthar minung vialte hi, hlan pupa Israel miphun (12) chungin a rami kan si lo maw? Cuti a si ahcun zihmui khangh-thawinak kha Bawipa hmaiah an chiah te lai, tiah Moses nih a chimmi Bible cu Catholic chungah a tling ko. Catholic lawng maw chanthar Pathian i, chanthar Israel mi cu an si hnga. Pupa Israel miphun in Catholic lawng maw a tefa a si hnga; khuaruahhar a si.

Deut. (33:29) ah Moses nih Israel mi hna thluachuah a pekmi cu, “Maw, Israel, na van a ṭha ko! Nangmah bantuk ahodah a um? Bawipa nih a khamhmi na si, Amah cu an hupphengtu phaw le teinak vainam a si. Na ral hna cu na hmaiah bawk in an ra lai i an khuahrum bo hna cu na lamh hna lai,” tiah a ti. Hi Bible ningin a si ahcun Khanghthawinak zihmui cu Israel mi hna nih Pathian pekchanhnak ah an rak hman bangin an tefa chanthar Israel a simi Catholic lawng nih Moses nih a rak chimchung ningin Lawban zihmui hmannak in an fehter ko lo mei! Cucaah Moses a rak chimmi thluachuak mi Israel mi hna bantukin nihin chanthar ah zihmui a hmangmi Catholic hna hi thluachuak mi an si ko lo maw? Bible a tlinter mi an si ko lo maw? Cuca zongah Moses nih “Na ral hna cu na hmai ah an sung i a ti bangin Lawban zihmui he pehtlaiin Bible a tlinter mi Catholic caah dotu ral an um ti kha Moses hrimhrim nih a rak chim. An doh hna lai nain Lawban zihmui a hmangmi bu cu an tei lai lo tiah a rak chimchung. Salm (141:2) ah “Ka thlacamnak cu zihmui bangin ka cohlan piak law ka kut ka hlermi cu zanlei raithawinak sa bangin ka cohlan piak ko,” tiah thla a rak cam.

Mt. 2:11 ah “Innchung ahkhan an vung lut i ngakchia kha a nu Mary sinah cun an vung hmuh. An khuk an i bil i an biak. Cun an zal chung khan laksawng an i chuah i an pek, cu laksawng cu Sui le Frankincense zihmui le Mura zihmui an si ti kan hmuh i, Luka 1:9-13 ahcun “Tlangbawi a si ve mi Johan i a pa Zekhariah cu tlangbawi hna nih an zulhmi phung ningin Biakinn chungah a vunglut i biakṭheng cung i zihmui kha a khangh. Cucaan cu rimhmui khangh lio i mi zapi Biakinn lengah thla an cam caan a si. Cu tikah Bawipa Vancungmi pakhat a rung lang i rimhmui an khanghnak biakṭheng orhlei kam ah a dir. A thawh i “Zekhariah, na thinphang hlah! Pathian nih na thlacamnak kha a theih i na nupi Elizabeth nih fapa an hrinpiak lai. Amin ah Johan na sak lai,” a timi thluachuah nganpi cu Pathian nih Zekhariah sin a pek ti kan hmuh.

Biathlam 5:8 zongah saram nung pali hna le upa kul le pali hna kha Tuufa hmai ahcun an khuk an bil. Pakhat nih ṭingṭang pakhat cio le zihmui a khatmi sui-umm pakhat cio an i put, sui-umm chung i zihmui cu Pathian mi hna thlacamnak kha a si. A donghnak ah Lawban zihmui nih Bawipa kha zeitluk in dah a lawmhter tiah cun vancungmi pakhat cu a ra i suikheng aa put i biakṭheng pawng ahcun a dir. Biakṭheng hmai i a ummi sui biakṭheng cung i a thiangmi hna thlacamnak he pekchanh dingin khanghthawinak zihmui kha tampi an pek. Khanghthawinak zihmui khu cu mithiang mi hna thlacamnak he vancungmi kutchung in Bawipa hmai ahcun a kai,” tiah Johan nih a mit in a hmuhnak kha (Biathlam 8:3-4) ah kan hmuh. Cuti cun Lawban zihmui cu Genesis in Biathlam tiang an hmanmi kan hmuh. Cucaah Catholic nih Lawban zihmui kha upat tlakmi Bible cauk, Khrih thi mitsur zu le a sa a simi changreu, Khrihfa hna thawkin Pope telh in Tlangbawi, Bishop hna siseh, Pathian sermi minung pum a thih hnuah man ngeihternak in an ruak zong kha Lawban zihmui an khutter.

Catholic Khrihfa dihlak zong nih kan nu Catholic Bupi cu cunglei i Bible kha a hmuh i Bawipa duhmi Lawban zihmui kha Pathian biaknak ah an hman mi cu an lung a tling cio ṭheo lai. A hmaanmi thil tuahsernak cu uangthlar in cohlan awk a si. Catholic cu Bible he aa tlakmi lawng a tuah ti hngalh i mah zumhnak kha Khrihfa dang hna nih an soisel tikah Israel phun (12) nih an rak hmanmi zihmui hmannak in chanthar Israel kan si tiah lungriam awk a si. Kan hawi Khrihfa hna kha sualphawt soisel loin zeicah hi hna hi nan tuah ve lo ti tu hal i an theihfian awk ah fianter ding a si. Kannih zong nih zeicah Lawban zihmui kan hman ti Bible caang he hngalh a hau ve.

Ngaite tiah cun Lawban zihmui cu a hmuimi rim a ngeih caah a sangmi Pathian biaknak laksawng a si. Judah mi phunglam ah mithi hna fawi tein an thut lonak dingah zihmui an thuh ti kan hmuh. Cu kong cu (Jn 19:39-42) ah, “Nikodemu an timi pa zong nih mura le zihmui a rak ken; Jesuh ruak kha a lak i Judah phung ningin zihmui he khan khiangrang puan in an zual; thlankhar pakhat ah an chiah,” tiah kan hmuh. Cucaah Jesuh a rak biami nichuah lei mifim pathum hna nih laksawng ah Lawban an pekmi cu Jesuh kha thut loin a thoṭhan dingmi Pathian Fapa khamhtu a sinak kha hlankanh hmelchunhnak a si, tiah mifim cheukhat nih an ruah.

Lawban kong he pehtlai in Bible caang he ka chim tikah budang hna nih cun a herh ti lo. Khrih a thih hnu in bu hna cu a herh ti lo, an ti men lai. Cucu Bible an hlawt a si. Khrih a hlawmi cu Antichrist an si. Khrihfa ka si, i ti ko hmanhsehlaw a deu an si lai hngalh ding a si. Catholic cu Bible chung i ahmaanmi kha tuah buin Khrih a zummi an si. Hawi Khrihfa hna cu Pa chan a dih cang, Fapa chan zong a dih cang, ThiangThlarau chan (or) Vel chan a si cang tiah Bible caang cheukhat kha an hlawt. Aho nih dah chanṭhen khawhnak nawl a pek hna hnga? Jesuh nih keimah ka rat cang hnu cun Pa chan a dong cang a kan ti maw? Vancung a kai lai zongah Fapa chan a dong cang a kan ti tak maw? Vel chan in rak nung cang uh a kan ti maw?

Cuti asiahcun zeicah Bible hlun, Fapa nih a chim takmi Bible thar hna kha atu tiang an i tlaih rih? An hman rih? Catholic nih Bible hlun he Bible thar he a zulh i Lawban zihmui kha a hman. Cucaah Catholic cu Bible chung i biafang hna kha pakhat hmanh thlau loin a zulh i Pathian duhnak a zulmi kan si, tiah i uangthlar awk a si.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *