Sui Hmailei Hmuhning

Advent zarhpi ni hna cu Isaiah nih vawleicung pumpi daihnak hmuhnak in aa thawk. Isaiah phungchimmi bia cu cauk ah an chiah lio ah, hi cu a hramthawknak langhnak a si hrimhrim ko, zeicahtiah a hramthawknak ah fiang tein a chim duhmi a si: “Amoz fapa Isaiah nih Judah le Jerusalem kongah a hmuhmi cu hihi a si.” A hnuah, chapter (ṭhen) pakhatnak cu, profet i a  rianṭuannak sauchung caan phunphun chungin thilri hmangin a tlingdeuh mi hramthawknak ah an chap. Hi zawn ah nihin cauk chung i langhtermi langhnak cu Amoz fapa Isaiah lungthin chung i ahmasabik kan hmuhnak a si.

Mah langhnak nih Jerusalem biakinn ah ramkip le miphun kip lungrual tein hmunkhat ah an i pum lai timi aṭha tukmi ruahchannak a kan pek. Biakinn phunglam a buarter lai caah hi thil hi aṭhatuk mi a lo. Rianṭuan khawh awkah aṭha tukmi a lo rih, zeicahtiah zeitindah kan zuamnak vawlei i miphun vialte cu pakhat le pakhat dai tein an i um khawh lai? A donghnak caang, Isaiah nih a chapmi “Jacob i inn” ah khualtlawnnak kha a kham, Micah chung i aa pehtlaimi cafang cu a kham deuhmi a lo: miphun dang hna nih an pathian min in an kal lio ah, Israel cu Bawipa, Yahweh min in an kal ve lai.

Pathian nih kan caah ruahchannak a ngeihmi cu hman khawhmi biahalnak cheukhat in tah khawh a si. Biakinn ah kanmah he a Thiangmi Hawikomhnak rawl (Holy Communion) a eimi paoh kha kan chungkhar zanriah eidinnak cabuai ah sawm kan duh hna maw? Thinhunnak philh awkah timhcia kan si cang maw – “vainam kha lo tuahnak ah ser” awkah? Advent hramthawknak i hmuhnak nih hin kanmah umnak hmun ramri leng tiang a phan. “Ramkip” miphun kip phunnam kip hna cu Bawipa biakinn leiah an i luang. Kan hal ṭhanmi cu, kanmah he aa dang tukmi hi mitampi hna hi kan innka hun in cohlan kan duh hna maw? A ngaingai ti ahcun, hihi ahmaan tukmi a si caah kuttong nunnak ah hman khawh a har ngai.

Thawngṭha chungah, Jesuh cu biaknak le miphun sining aa dang tukmi, ramdang, mi hremtu nawlngeihnak aiawhtu Rom ralbawipa inn ah sawm a si i, a cohlan. A inn chungah Jesuh um awk tlak lo tiah a ruah caah a lung a congortu cu Rommi a si. Jesuh cu cubantuk a nemmi toidornak nih a khuaruah a harter, cun ralbawipa nih a salpa caah a nawlnak kha a hmuh, amah cu tlaihmi miphun pakhatkhat in Rommi a si lomi a si lai. Ralbawipa nih Judah mi Jesuh hmaiah a salpa caah a kun i bawmhnak a halpiak!

Jesuh nih hi lenglei mi hi Abraham, Isak le Jakob zultu taktak le tefa taktak zohchunh awk ah a langhter. Nihin ah a zultu taktak si awkah lamhruainak le thazaang peknak caah lenglei mi kha zoh awkah ruahnak a kan cheuh rih. Mi hna cu Jesuh, kan Zion le Jerusalem, sinah thlacamnak le biaknak hmunpi lei ah an ra i, kan khuaruah a hartuk caah lenglei mi ah kan ruah hna ti kan hmuh. Hitin a kan ti: “Hi tluk zumhnak hi nan lakah ka hmu bal lo” tiah a ti.

Dawtmi ulenau hna, Advent chungah lenglei mi sinin toidornak le lawmhnak he Pathian biakinn thiang ah zeitindah tlak tein nun khawh a si ti kha kan cawn khawh. Ruahlopi in thil tampi kan cawn khawh. Asinain Isaiah cauk le abik in Mikah cauk ah a cangmi bantukin hi langhnak ah kanmah tein khamnak phunglam kan chiah awk a si lo. Atu caah cun aṭha tuk men lai, asinain cu hmanh ah Pathian nih a duh taktakmi he pehtlaihnak ngeih peng awkah kan ruahchannak kha a thianghlim khawh chung le a sang khawh chungin chiah a herh.

The post 1 December Monday first appeared on RVA Hakha Chin.

The post 1 December Monday appeared first on RVA Hakha Chin.

Fapa nih a phuanmi Pa

            Biaknak tampi nih Pathian kha “Pa” tiah an auh. Pathian cu Pathain hna le minung hna i Pa, tiah an ruah cio. Isreal miphun hna nih Pathian kha Vawlei sertu a si caah “Pa” tiah an auh. (Cf. Deut 32:6, Mal 2:10). Cu lawng a si lo, Pathian cu “Pa” tiah an auhnak sullam a um rih. Zeicahtiah Israel miphun hna sinah biakamnak le nawlbia laksawng kha a pek i “Father” ah a chiah. (Ex 4:22). Pathian cu Isreal siangpahrang hna i “Pa” ti zongin auh a si. A bikin amah cu “Sifakmi hna i “Pa” amah hupphenhnak tangah a ummi ngakṭh le nuhmei hna i Pa, a si. (Cf. 2Sam 7:14, Ps 68:6).

            Pathian kha “Pa” tiah auhnak in zumhnak aw nih thil pahnih kha a kan chimh. Pathian cu zeizong vialte thawhkehnak le nawl a ngei dihtu a si ti le, amah cu a fale vialte cungah dawtnak, ṭhatnak le siaherhnak a ngeitu a si, ti hna kha an si. Pathian a nunnemnak le a ṭhatnak hi nu sinak muisam in langhter khawh a si. (Cf. Is 66:13, Ps 131:2).

Sihmanhsehlaw minung nu le pa sinak hi a palhthiam i, nu sinak le pa sinak muisam kha a hrawh ṭheo. Cucaah Pathian cu nu sinak le pa sinak nakin a sang deuh ti kha kan ruah awk a si. Pathian cu nu zong a si lo, pa zong a silo, amah cu Pathian a si. Amah cu a thawhkehnak le zohchunh awk a sinak in minung nu sinak le pa sinak nakin a sang deuh i a lawnh dih. (Cf. Ps 27:10), Eph 3:14, Is 49:15). Ahohmanh Pathian Pa a si bangin pa an si lo.

            Jesuh nih Pathian cu Pa a si, ti kha theih bal lo phung in a phuan. Amah sertu a si caah Pa a si ti lawng si loin Fapa a ngeih caah zungzal in Pa a si cang. Pa dah ti lo cu ahohmanh nih Fapa kha an hngal lo. Fapa le Fapa nih a phuanmi hna dah ti lo cu ahohmanh nih Pa kha an hngal lo,” tiah a ti. (Mt. 11:27).

            Cu a si caah Lamkaltu hna nih Jesuh cu BIA, an ti. “A hramthawk ah BIA a um; BIA cu Pathian he a um i BIA cu Pathian a si”. “Hmuhkhawhlo mi Pathian muisam a si”. “Pathian sunparnak, a ceunak le Pathian taktak he aa lo mi,” tiah an ti. (Jn 1:1, Col 1:15, Heb 1:3).

            Lamkaltu hna cawnpiaknak kha zulh in Bupi nih Nicea Council (325 A.D) ah Fapa cu Pa he cannak aa khat a ti. Nicea zumhnak bia ah “Pathian Fapa ngeihchunh, zungzal hmunmi Pa in hrinmi, ceunak in ceunak, Pathian taktak in Pathian taktak, sermi si loin hrinmi a si, Pa he sinak an i khat,” tiah a ti.

The post PATHIAN THUMKAWMH IN AA PHUANNAK first appeared on RVA Hakha Chin.

The post PATHIAN THUMKAWMH IN AA PHUANNAK appeared first on RVA Hakha Chin.

Nicaea Council an rak tuahnak kum 1700 tlinnak philhlonak le Khrihfa hna lakkar ah siseh, biaknak dangdang karlak ah siseh, dawtnak le rualremnak a um khawhnak hnga, zumhnak aa khahlonak ah pakhat le pakhat rualremnak, upathmaizahnak le i theihthiamnak um awk ah thazaangpeknak a ngei.

The post Pope nih Turkey ram a tlawn first appeared on RVA Hakha Chin.

The post Pope nih Turkey ram a tlawn appeared first on RVA Hakha Chin.

Bible: Is 2:1-5; Rom 13:11-14a; Matt 24:35-44

Kan nunnak ah timhtuahnak phunphun kan ngei, zeicahtiah mi pakhatkhat a ra lai asiloah kan nunnak ah thil pakhatkhat a cang lai ti kan hngak. Mah timhtuahnak caah tangka le thazaang tampi kan hman. Tahchunhnak ah, puai timhtuahnak, kanmah rianṭuannak caah asiloah kanmah pumpak ṭhitumnak le nau chuahnak caah timhtuahnak tbk an si. A dang pakhat cu inndang i ṭhialnak caah asiloah innthar saknak caah asiloah pension laknak caah timhtuahnak le a dang tampi an si. Hi thil hna hi a ra laimi le a cang dingmi kongah kan i lawmtuk. Asinain Pathian Pennak chungah kan lut khawhnak hnga kanmah le kanmah thihnak caah zeitluk in dah kan i timhtuah?. A ngaingai ti ahcun nihin ah nan sinah ka hrawmmi a hrampi cu hihi a silo. Lamdik ah kan um maw umlo ti kan ruah khawhnak hnga caah ka chimmi a si.

Dawtmi ulenau hna, nihin cu Advent zarhkhatnak a si. Kan  theih bantukin Advent timi cu “ra” tinak a si. Nihin kan thawngṭha ah, kanmah leiin ralrinnak le timhtuahnak kong a kan chim.

Nilo timi mi pakhat kong tuanbia pakhat a um. Pathian nih a ka chawnh ti kha a mang ah a manh zungzal. Zankhat cu a mang ah Pathian nih a chawnh i: “Nilo, pumpak in ton kan duh,” tiah a ti.

Nilo cu a lung a thotuk i Pathian sinah hitin a hal: “Cu caan cu zeitik ah dah a si lai, ka Bawipa?” Pathian nih: “Thaizing zaanlei suimilam paruk ah” tiah a leh. Cucaah Nilo nih zeizong vialte a timhtuah – rawl, a inn, angki thar a cawkmi le a dangdang. Zanlei suimilam paruk ah, zeizong vialte timhcia tein a um i Pathian kha a hngak nain Pathian cu culio ahcun a hung langlo. Suimilam pasarih zongah Pathian cu a hung lang hlei lo.

Zanlei suimilam pariat ah, mihal (bagger) pakhat nih a innka a kingh i rawl eiawk a hal nain zeihmanh a pe lo. A halmi pa cu abiapi tukmi minung (VIP) pakhat ka hngak tiah a chimh i ka in nuamhter (entertain) kho lo tiah a chimh. “Ka lam in chuak cang!” tiah Nilo nih mihalpa cu a hlauh. Cucaah mihalpa cu ngaihchia le rawlṭam buin a kal.

Zanlei suimilam pakua ah, mipa pakhat nih a fapa a zaw caah bawmhnak a hal i a innka a kingh ṭhan. Asinain Nilo nih cun: “Tangka ka ngei lo, ka hman cang, zeicahtiah a biapi tukmi minung pakhat ka hngak, ka Pathian,” tiah a ti. Cucaah mipa cu zeihmanh i put loin inn ah a tlung.

Zanlei suimilam pahra a ih hlan tiang Pathian a ra tilo. Cucaah a hngak kho tilo i a it. Pathian nih a mang ah a chawnh. Nilo cu a thin a hung i Pathian sinah hitin a ti: “Ka Bawipa, zeicahdah na langh lo, kan hngak ko, na caah zeizong vialte ka timhtuah dih. Na muisam hmanh ka hmu lo,” tiah a ti.

Pathian nih “Ka tuah ko. Ka biakamnak cu ka tlinter. Na innka a kinghmi mihal pa kha na philh cang maw? Keimah ka si. Mipa nih bawmhnak an halmi kha na philh cang maw? Keimah ka si ṭhan nain na ka thlah. Nan ka hngal lo. Na ka duh lo” tiah a leh.

Hawi dawt hna, zeidah kan hngah rih? Zei caah dah kan i timhtuah? Zeidah kan kawl? Khuaruahhar thil kan kawl maw? Khrih chuah lai kan hngah ahcun, Khrih cu a luancia kum thonghnih ah khan a rak chuak cang. Amah cu kan Khamhtu le kan unau zong a si. Thiang Thlarau kan lakah a umlai caan kan hngah ahcun kan chungah a um cang nain kan nunnak ah a umnak le a rian kan hngal lo. Khrihfabu chuah lai can kan hngah ahcun Khrihfabu cu kan lakah a um cang. Zumhnak kan hngah ahcun Pathian nih zeizong vialte a kan pek cang. Zeidah kan hngah rih? Zarhpi ni fatin, Missa kan kai, thla kan cam i novena kan tuah. Khrih pum cu kan co i Khrih cu kan chungah aa tel. Asinain Missa kan dih hnu cun kan nunzia hlun ah kan kirthan. Pathian nih kan sinin a zohmi cu nunning aa thlengmi, lamthar le nunnak thar a si. Midang ahleiin mi niam hna ah Khrih muisam kan hmuh khawhnak nunnak a si. Khrih nih a chim bantukin: “Na unau hmebik cungah nan tuahmi cu keimah cungah nan tuahmi a si.” Hi thlenmi nunning hi atu lawng si loin, Atu Le Zungzal caah a si awk a si.

Hi ka hrawmnak donghter awkah, tuanbia pakhat in hrawmh ka duh hna. Saya pakhat nih a zultu hna sinah biahalnak a tuahmi kong a si. Hitin a ti: “Zeitindah ni dang a ra lai ti kha kan hngalh khawh lai?” A zultu hna nih hitin an leh: “Zeicahtiah tuzan cu zanlei a si cang caah thaizing cu ni dang a rat lainak hmelchunhnak a si.

“A si lo, ni a hung chuah tikah, cucu ni dang a rat lainak hmelchunhnak a si,” tiah zultu dang hna nih an leh.

Bawipa nih a leh hna: “Ka dawtmi zultu hna, a dikmi lehnak nan hmu lo. Muihnak chungah na um chung paoh cu na nunnak ah ni dang a um ti lai lo.”

Hihi ahmaan ko ka hawile dawt hna, midang cungah Khrih mui kan hmuh lo chung paoh cu muihnak chungah kan um ko lai. Nangmah thawngin midang sinah Khrih mui na langhter lo chung paoh cu thaizing a um ti lai lo i kan nunnak ah a ra dingmi ni dang zong a um ti lai lo.

Hi kong hi ruatṭhan dingin kan nawl. A ratṭhan tikah ralring deuh in kan um khawhnak hnga le kan i hlauh rih khawhnak hnga a hngahnak vel kha a kan peknak hnga Pathian sinah thlacam ve hna u sih

The post ADVENT ZARHNI PAKHATNAK (KUM A) first appeared on RVA Hakha Chin.

The post ADVENT ZARHNI PAKHATNAK (KUM A) appeared first on RVA Hakha Chin.

A biapimi harnak piahtana pakhat cu mi sifak hna caah an hmuh khawh dingmi dinti phun a si. Annih cu nifate in sivai aa telmi a thianglomi ti kha an din sual ruangah thihna, a thianglomi ti he pehtlaimi zawtnak phunphun a chuahnak, tic hung i a ti khomi chemical (dat) thilri hna he aa pehtlaimi zawtnak hna zong an tong.

Thisen chungtlik pawfah zawtnak le ngal-eo zawtnak (cholera) a chuahnak cu ti a zatceo in hmuhlonak, a thianglomi ti din sualnak ruangah a si cu hna ruangah minung cu harnak tampi nih a den hna i ngakchia mino hna zong tampi an thi.

Hmun tampi hna ah, a bikin upadi nih a uklomi hmun hna ah cun, Vawlei chungchuak thil cawhnak, cinthlaknak rian hna ah dat-non le rungrul thahnak si hmannak, sehzung rianṭuannak ah a pilmi dat thil- chemical thilri hna ruangah vawlei tang tilam hna le avuisih khor hna in dopmi ti hna zong a thiannak a zorter.

Tithiang tifim hmuhnak kha pehzulh in a zor lio caan, hmun cheukhat ah ti a har lio caan hna ah ti hmuhkhawhnak tihram hna kha pumpak ngeihmi ah an ser i, an zuarhmi hna zong kha kan hmuh hna.

Minung kan nunnak caah a biapikbik in a herhmi tithiang tifim hmuhnak cu mikip caah hmuh awk a tlakmi a hrampi a simi minung tinvo pakhat a si i a dang nuhrin covo hmuh khawhnak caah a hram konglam zong a si.

Vawlei pumpi cu al khawhlomi minung huham he aa tlakte um in nung khawhnak dingah minung nawlngeihnak kha sifah harsami hna caah hmuh khawh dingin rianṭuannak a um lo caah Vawlei pumpi cu sifakmi hna cungah zatlang nunphun he pehtlaimi lei an ba tiah kan ti khawh.

Hi leibatmi cham khawhnak caah tithiang tifim hmuhkhawhnak le misifak hna caah ngandamnak bawmhchanhnak caah phaisa khonnak le bawmh awk tangka tamdeuh chiahnak in a cheuchum cham khawh a si.

Sihmanhsehlaw, dinti semrelnak ngeih loin, sawksamnak hna kha ti a tamnak hmuh a simi a rummi ram hna le a ṭhangcho liomi ram vialte ah kan hmuh. Hi thil umtuning kha kan zoh ahcun ti hmuhnak aa ningcanglonak le ti sawksamnak umtuning i a chiahrumi a hnu pehzulh thil umtuning hna kha biapi in chiahnak a tlawm caah, tithing tifim hmuhnak harnak piahtana le pehtlaimi fimchimhnak prokarem hna le, nunphung ziaza tlaihkhipnak a herhnak kha a langhter.

Ti a harnak cu ti kha aa bochanmi thilri hna le eidin rawl hna, aman kainak leiah hmai a hoihter khawh. Thiamsang hna cekhlat ralrin peknak ningin hi harnak piahtana fianternak caah biapi in rianṭuannak a um lo ahcun kumhrabu tlawmpal chungah ti harnak cu fakpi in ton khawh a si, tiah ralrin peknak bia a chim.

Kokek pawngkam rawhralnak kha minung nuai tampi hna nih tonkhawh a si. Ruah awk dang pakhat cu ram tampi hna nih i fonh in an ṭuanciomi ṭhanchonak lei rianṭuannak cheukhat cu tihmuhnak le hmannak an tlaihkhip caah hi kumhrabu hmanh ah hin hi harnak piahtana he pehtlaih in a hrak a rengmi thil umtuning he tonkhawhnak lam kan ngei.

The post TI A THURHNAWMHNAK LE ZAWTNAK PHUNPHUN A CHUAHNAK first appeared on RVA Hakha Chin.

The post TI A THURHNAWMHNAK LE ZAWTNAK PHUNPHUN A CHUAHNAK appeared first on RVA Hakha Chin.

            Pakhatnak cu Pathian nih kannih kha midang kha ngaihthiam ding/ ngaihthiam lo ding i thimnak nawl a kan pe lo. Zeicahtiah ngaihthiamnak dinnak lawnglawng nih kannih minung umnak vawlei a phu/ bu ah dai tein nun, nuam tein um khawh nak caah a ṭha bik thazaang pakhat a si caah a si. Cucaah Dawtnak ngeitu Khrih Bawipa kha a biami kannih Khrihfa hna cu, ngaihthiam a thiammi si khawh kan i zuam ding a si.

            Pahnihnak cu; Kannih ngaihthiamnak cu rikhiah a um lomi, a thawknak le donghnak a ngei lomi ngaihthiamnak phun a si a hau. Bible hlun chanah mi pakhat kha voithum lawng na ngaihthiam lai tiah zulhphung siikaan upadi a pek. Voithum na ngaihthiam ahcun mi pakhat caah a dih donghnak ngaihthiamnak a si tiah a theimi St. Peter cu Bawipa Jesuh Khrih kha, “Voisarih tiang ka ngaihthiam lai maw?” tiah a hal tikah “Voi sawmsarih let sarih” tiah Jesuh nih a rak leh. A chim duhmi cu ngaihthiamnak timi cu rikhiah a ngei lo, hauhruang a ngei lai lo. Rikhiahnak um loin na ngaihthiam lai, a ti duhnak a si. Kan pawngkam i chungkhar lakah chimtawn, theih tawnmi bia a um. “Nangmah fa hi na luan tuk cang; hi hnu voikhat sicun na fawi lo ti thei! Voihnih kan ngaihthiam cang hi mu, a tu a hnubik si cang seh, a hnu voikhat sicun keimah ṭhat lo ti hlah!” timi bia hna an si. A taktak in hibantuk bia hna kha ṭhatein kan ruah ahcun midang cungah annih i ngaihthiamnak cu rikhiah mi hauhruang chung lawnglawngah ngaihthaimnak phun a si.

            Pathumnak cu; Ngaihthiamnak cu a tling, a dih cikcekmi thil a si lai. Chim duhmi cu kannih midang pakhat kha kan ngaihthiam tikah midang nih pekmi fah innak asiloah hliamhma hna zong kha vaan khatte chungah kan philh in kan hloh ding a si. Mah nih ngaihthiam cangmi kongkau hna kha kan philh awk a si lai. Fahnak hlun kha fahnak hna si ṭhan lo dingin kan hrial awk a si lai. Mi cheukhat nih an chim cio, Keimah, keimah nu nih midang kha ka ngaihthiam khawh ko nain, philh khawh ding cu a si lo; a hmaan ko. Ngaihthiamnak timi cu philh hlohnak a si lo bantukin zaangder chamhbaunak zong a si fawn lo. Midang nih kan cungah an palh ko hmanh ah, kanmah zong midang cungah a palh thiammi minung pei ka si hi timi zawnruahnak thinlung he theihpiaknak a si. Ngaihthiamnak cu zaangder ruangah a sung pek nak a si lo.

            Ngaihthiamnak timi cu mi pakhatkhat nih mah cungah palhnak a tuah hmanhah mah mipa/nu kha zalong tein donnak a si. Ngaihthiamnak timi cu palhnak kha palhnak in leh rulhnak a si lo. Ngaihthiam a thiam mi thinlung kha a ngeimi minung cu vawlei cung ah aa nuam bikmi minung pakhat a si. Bawipa Pathian nih kannih kan sualnak kha a kan ngaihthiam zungzal bangin kannih zongnih kan ral kha ngaihthiam khawh dingah, dawtnak hmuhsak khawh dingah, ngaihthiam a thiammi minung si dingah thazaang veel zuarhmi a u le cungah a rak ngaithiammi Joseph bantuk a simi minung hna, amah kha thah dingah vawlei leh dih tiangin a rak kawlmi Siangpahrang Saul cungah David Siangpahrang nih a rak ngaihthiam bantukin a ral kha a ngaihthiamnak dinnak kha a rak hmuhsak mi Mithiang St. John Paul II bantuk a simi minung hna si khawh i zuam cio usih!

            “Nanmah an hremtu hna kha Pathian sinah thluahchuah hal piak hna u; chiatserh nak siloin thluachuah nak kha halpiak hna u; Na ral cu a rawl a ṭam ahcun rawl va pe, Ati a hal ahcun ti va pe; Cuti na tuahnak nih cun a lu chungah meiṭil na chonh asi lai; Ṭhatlonak kha i teiter hlah u; ṭhatnak tuin ṭhatlonak kha tei i zuam u”

            (Rom 12:14, 20-21)

The post NGAIHTHIAMNAK TIMI CU first appeared on RVA Hakha Chin.

The post NGAIHTHIAMNAK TIMI CU appeared first on RVA Hakha Chin.

📖📖Dan 7:2-14; Psalm Dan 3; Lk 21:29-33 👈👈👈 Audio☝️☝️

Theipi kung kong cawnpiaknak

Pathian i Pennak kong he pehtlaiin a ummi phunthum hi theipi kung kong thawngṭha bianabia in kan cawn:

Pakhatnak ah, Pathian Pennak cu kan lakah a um cang. Pathian Pennak cu kanmah he aa hlatmi thil a si lo i “kan lakah a um,” (Luka 17:21). Ṭhatein thla kan cam, zaangfahnak kan langhter, midang kong ṭha tein kan chim tikah, Pathian Pennak cu kan lakah a um. Pennak cu Thawngṭha i man ngeihnak hna cu nunnak hmun paoh ah a um ko nain a donghnakbik ah mi vialte cu Amah chungah an i pumh dih hlan tiang tling tein a hung lang lai lo; mi vialte nih theitlai dingin Pathian nawlbia kha kan cohlan tikah a hawikomhnak kan hmuh khawh lai. Hihi Pathian nih ṭhanchoter, amah caah rianṭuan, thlacamnak in amah dawtnak kawl hi a kan duhpiak caah a si. Pathian nih nunnak kha tling tein nun awk le thinphannak um loin asiloah ruahchannak sungh loin asiloah lungdonghnak lungput ngeih loin a raldohnak tuah awkah a kan auh. Aruang cu Pathian nih Khrihfa kan nunnak ah harnak caan kan ton lai ti a kan zumh caah a si. A ngaingai ti ahcun cheukhat cu nunnak ah harnak le zuamcawhnak kan tong cang. Nunnak caan har le zuamcawhnak hna hi zeitindah kan tei lai? Bishop Socrates Villegas DD nih a cauk, Love Like Jesus (p. 48) ah, kan nunnak caanhar lio ah Pathian nih tuah a kan duhmi ruahnak cheuhnak pathum kong a kan chimh. A chimmi cu:

Pakhatnak, iton tuah. Kan hlawt i kan zamtak ko nain harnak caan cu kan hmai ah a tlung ṭhiamṭhiam ko lai, hi harnak caan hi kan ton deuh lai. Hlawt le zamtaknak nih zeihmanh a bawmh lai lo.

Pahnihnak ah, hi hlan i teinak caan hna kha philh hlah. Pathian nih philh lonak laksawng a kan pek i cucaah ahlan i teinak hmete, hlawhtlinnak, teinak hna kha philh hlah u sih. Zeicatiah hlanlio teinak hna nih atu lio caan ah kal khawhnak ralṭhatnak a kan pek lai.

Pathumnak, Bawipa kha i bochan. Ṭihnak khamnak sii cu ralṭhatnak si loin bochannak a si. Hi bantuk caan har kan ton lio ah kan thin a phang tikah, ralṭhatnak lawng he si loin Amah kha i bochan tuah. Hi caan hna ah, kanmah le kanmah lawng kan i bochan awk a si lo i Amah kha kan i bochan awk a si.

Pahnihnak ah, Pathian Pennak a ratnak nih vawlei cungah Pathian umtuning thar a hun onh, “thlarau le biatak” in umtuning a si. Kan zumhnak ruangah nifatin kan nunnak thil sining ah Pathian duhnak le zeitindah rian a ṭuan ti kha kan hmuh. Zumhnak kan ngeih lo ahcun kan nunnak hi sullam a ngei lo i bia a chim kho lo. Kumkhat chung caan phunli a umnak hmun dang ahcun, khuacaan aa thleng lengmangmi, thingkung a parmi le a dangdang hna nih khuasik caan a hlat ti lo ti a langhter. A herhmi cu hmelchunhnak hna kha ṭha tein zoh le an sullam hngalh lawng a si. Vawlei le kan nunnak ah Pathian riantuannak cu aa khat dih. Pathian cu direct in kan hmu lai lo nain a umnak hmelchunhnak cu a fiang lo.

Pathumnak ah, Khrih umpinak le a bia cu nunnak ah himnak nganbik a si. Vawlei cung ah kan i tlaihmi le kan i tlaihmi thil vialte cu, nikhatkhat ahcun an dihlak in an tlau dih lai: chungkhar, inn, ngandamnak, zalong tein kal khawhnak, ruahnak le a dangdang. Van le vawlei cu an lo lai. Asinain a bia, a biakamnak le a dawtnak cu a liam lai lo i kan chungah a nung peng lai. Nunnak ah a ngan bikmi himnak hrampi an si. Cu hna ningin a nungmi zultu cu zeitikhmanh ah harnak le harnak chungah a um bal lai lo.

Cucaah dawimi unau hna, Pathian le a Pennak kan dawtnak ruangah, nihin ah Amah kong hngalhnak karhternak caah thil pakhatkhat tuah hna u sih.

The post 28 November Friday first appeared on RVA Hakha Chin.

The post 28 November Friday appeared first on RVA Hakha Chin.

Pope Leo XIV nih Lamkaltu Khualtlawnnak i Turkiye ram  a tlawn hlan ah Nicea Council 1700 kum tlinnak ah ruahchannak he  Bupi zumhnak rianṭuannak ah lungtho tein tharchuah ṭhan awk ah thazaang peknak ca a kuat.  

Türkiye ah ka Lamkaltu Khualtlawnnak caah timhtuahnak ka ngeih lio ah, hi Cakuat nih hin zumhnak rian nan ṭuannak ah  lungthawhnak tharchuah ṭhan dingin thazaang pek kan duh hna. Kum zabu tampi chung, hi zumhnak a hmunmi, kan zumhnak phuannak hi zumtu hna nih an ngeihmi rothil a si. Cun a thar in phuan le hngalhthiam a phu. Cu caah, International Theological Commission nih a biapi tukmi cauk pakhat an hmuh. Jesuh Khrih, Pathian Fapa, Khamhtu. Nicaea Ecumenical Council kum 1700 tlinnak puai ah hi cauk hi ka chimnak a ruang cu Nicaea Council a biapitnak le aa pehtlaihnak kong hlathlainak caah man a ngeimi hmuhnak a pek caah a si. Biaknak le Bupi lei lawng si loin nunphung le zatlang lei zongah a si.Kan ruahchannak Khrih kong he pehtlai in pekchanhmi hi kum thiang ah hin, 325 ah Pathian Fapa Jesuh Khrih zumhnak kong an thanhmi Nicaea Council pakhatnak kum 1700 tlinnak puai zong kan tuah ve ti hi aa tlakmi a si. Hihi Khrihfa zumhnak thinlung cu a si. Nihin tiang zongah, Zarhpi Ni  paoh ah, Khrihfa vialte pumkhat ah a kan komhtu  zumhnak biakam kha kan chim. Hi kan nunnak caan har ah hin, lungretheihnak le ṭihphannak tampi, ral le thahnawnnak hrocernak,  rawhralnak, sualnak le tlukruanlonak , le kan unau thong tampi nih an inmi rawlṭam tihalnak le sifahharnak lakah, hi zumhnak nih hin ruahchannak a kan pek.

. Nicaea Council chan lio i an rak tonmi harnak hi atu lio i kan tanmi harnak nak in a hmetuai hlei lo. AD 325 caan lio Khrihfa hremnak nih a chuahpimi hma cu a thar rih “Pathian Fapa Jesuh Khrih thawngṭha hramthawknak”, hi biafang hna he Mithiang Mark nih a Thawngṭha cu a thawk, a bia dihlak kha Jesuh Khrih Pathian fapa sinak fehternak ah a tawinak in a chim. Cu bantuk cun, Lamkaltu Paul zong nih kan caah a thimi le a tho ṭhanmi a Fapa kong he pehtlai in  thawngṭha chim awkah kawh a si ti kha a hngalh. A ngaingai ti ahcun, Jesuh cu profet hna biakamnak caah Pathian nih a fekmi “a si” a ti. Jesuh Khrih cu minung cannak a lak hlan ah Pathian sin ah Bia in a rak um. Zeizong vialte amah thawng in ser an si. Mithiang Johan Thawngṭha bia hramthawknak nih a chim bantukin “minung ah a cang i kan lakah a um”. Amah chungah Pathian cu kan innpa ah a cang, kan unau pakhatkhat cungah kan tuahmi paoh cu amah cungah kan tuah ve .

Cucaah hi rian kan ṭuannak ah hin Thiang Thlarau nih a kan umpi i lam a kan hruai nakhnga sawm hna u sih. Pathian Thiang Thlarau, zumtu hna tuanbia lam ah na hruai hna. Zumhnak Hmelchunhnak hna thazaang na kan pek caah le Pa he aa pehtlaimi Pathian Fapa Jesuh Khrih ah kan khamhnak phuannak lawmhnak kan lungthin chungah na kan thawhter caah kan i lawm. Amah lo cun zeihmanh kan tuah kho lai lo. Zungzal a hmunmi Pathian Thlarau, Khrihfabu zumhnak kha chankhat hnu chankhat in tharter ko. A thuk deuh nakhnga le thanh khawhnak ding caah a herhmi thil ah kir zungzal awkah kan bawm ko. Vawlei cung i kan tehte khannak cu pakpalawng a si nakhnga lo, kan zumhnak kha nunter ṭhan awkah, ruahchannak in ceuter ṭhan awk le dawtnak in kan alhter awkah Thiang Thlarau, na velngeihnak mei kha rak thlah ko tuah. Ra ko, Pathian hnemtu, remnak hrampi, zumtu hna thinlung le ruahnak fonh hna. Ra law hawikomhnak dawhnak tem khawhnak nawl kan pe ko. Ra law, Pa le Fapa dawtnak, Khrihfa vialte hna kha tuurun pakhat ah kan pum ko. Zulh awk lam kha kan hmuhsak law, na fimnak thawngin Khrih ah pumkhat kan siter ṭhan ko. Amen.

The post Nicea Council 1700 kum tlinnak first appeared on RVA Hakha Chin.

The post Nicea Council 1700 kum tlinnak appeared first on RVA Hakha Chin.

Thawngtha 👉👉Luke 21:20-28

Harnak Nganpi

Jesuh nih Judah miphun a donghnak kong a kan chimh tikah lungrethei hlah uh a kan ti. Cun vawlei donghnak kong a kan chimh tikah, kan tlanhnak a naicang caah kan dir i kan lu kan hler a hau tiah a kan ti. Zeicah cutin a si? A tanglei a ruang hna ruangah a si:

Pakhatnak cu a dongh tiang Pathian cungah zumhawktlak tein kan um ruangah a si. A donghnak ahcun zungzal in a hmunmi sunparnak pakhat lawng a um. Minung upatnak le sunparnak vialte cu an liam dih lai. Laurels (thingkung phunkhat) vialte cu an ro dih lai. Zungzal a hmunmi sunparnak cu Khrih cungah zumhawktlak kan sinak lawng kha a si.

Beyond Hunger, Beals ah, Mark Hatfield nih Mother Teresa he Calcutta khuapi an tlawnnak le “Thihnak Inn” tiah auhmi an tlawnnak kong a chim, cuka hmun ahcun a zawmi ngakchia hna i an ni hmanungbik ah zohkhenh an si i cuka ahcun sifakmi hna nih sii lei zohkhenhnak hmuh awkah a za tampi an dir. Mother Teresa nih hi hna sinah rian a ṭuan, midang nih thi dingin an kaltakmi hna rawl a pek hna i a zohkhenh hna lio a zoh tikah, Hatfield cu Mother Teresa le a rianṭuan hawi hna nih nifatin an tonmi fahnak a ngan tukmi nih a lung a suktuk. “Zeitindah cu thilrit nih an in rial loin na phorh khawh?” tiah a hal. Mother Teresa nih, “Ka dawtmi Senator, kei cu hlawhtlinnak hmuh awkah kawh ka si lo, zumhawktlak si awkah kawh ka si,” tiah a leh. Dawtmi ulenau hna, Bawipa nih a kan kawhmi ah zumhawktlak kan si maw?

Pahnihnak ah, Amah cungah kan i lawmh caah a si. Jesuh nih damter dingin a halmi thinghmui pahra kha naa cinken rih hna maw? An lak i pakhat lawng nih Jesuh sinah a ra kir i lawmhnak bia a chim. A dang pakua hna cu an Khamhtu cungah lawmhnak ngei lo le zeirel lonak fakpi an ngei men lai. Asinain Thawngṭha cazin zoh tikah 1/10 lawng nih Pathian sinah lawmhnak an chim taktak ko lai.

Lunglawmhnak timi cu zeidah a si? Kan ngeihmi thil vialte caah Pathian sinah leiba kan ngeihmi a thukmi le a fakmi intuarnak a si. Asinain lawmhnak cu lunglawmhnak ngeih nakin a tamdeuh, laksawng a kan petu Pathian lehrulhnak ah tuahsernak a langhtermi lawmhnak ngeih kha a si. Kanmah nunnak bantuk laksawng kan hmuhmi kha zoh hmanh, um lonak cu zeidah a si lai ti kha kan rak ruat bal maw? Hi ruahnak sawhsawh nih hin kan nunnak tawite chungah Pathian le Pathian caah zeidah kan tuah khawh lai ti kha thukpi in ruah awk le fek tein biakhiahnak tuah awkah a kan forh awk a si.

Cun a pathumnak cu ruahchannak a ngeimi kan si zungzal. Mi Fapa sunparnak le ṭhawnnak he a rat cu hmasa (hlan) Khrihfa hna le kan caah ruahchannak muisam a si. Bawipa nih kan zumhtlaknak le kan dawtnak kha laksawng a kan pek lai tiah bia a kan kamh; thihnak in a thoṭhan lai i a biakam ah zumhawktlak tein a um; kanmah kan thih tikah kan nunnak ah a tuah lai. Amah min ruangah hremnak le hlawtnak kan tong lai tiah bia a kan kamh, cun hi hna nih hin zumhnak taktak he a nungmi Khrihfa paohpaoh kha a tongh hna. Asinain a raṭhan lai i kan i ruahchanmi laksawng, daihnak le teinak a kan pek lai tiah bia a kan kamh. Dawtmi ulenau hna, zeizong vialte a tuah khomi kan Siangpahrang a ra laimi kan i ruahchannak kha zeitindah kan nunpi?

Kum zeimawzat a liam cangmi theih lomi hmun in hlathlaitu hna nih harnak a tongmi hna cungah ruahchannak nih a chuahpimi thil hmuh awkah hneksaknak an tuah. Laboratory ah zu phuhnih cu tikuang dangdang ah an chiah hna. Hlathlaitu hna nih phukhat cu ti chungah an chiah i suimilam pakhat chung ah an dihlak in an pil dih ti an hmuh. A dang zu pawl cu ti chungin caankhat hnu caankhat an chuah hna i an kirter hna. Cu thil a can tikah, a pahnihnak zu pawl cu suimilam 24 leng ti an i lio. Zeiruang ah? Dinh caan pek an si caah si loin, ruahlopi in ruahchannak an ngeih caah a si!

Cu saram hna nih cun ti cungah caan sau deuh an um khawh ahcun zeikhom a si zonngah, mi pakhatkhat nih a kut a samh hna lai i a kan khamh hna lai tiah an i ruahchan. Dawtmi ulenau hna, ruahchannak nih ruahnak a ngei lomi zu hna caah cu bantuk ṭhawnnak a ngeihter ahcun, zeitluk in dah kan nunnak ah huham a ngeih awk a si.

The post 27 November first appeared on RVA Hakha Chin.

The post 27 November appeared first on RVA Hakha Chin.

Thlacamnak cu ngakchia kip ca ah siseh, innchungkhar kip caah siseh aherh ngaimi asi. Duhdawtnak cu innchungkhar in a chuak i innchungkhar nih hmunkhat in thla an cam ahcun hmun khat ah (i tthennak um lo) an um tti i Pathian nih innchungkhar pakhat cio a dawt bantukin nannih pakhat le pakhat nan i dawt ve te lai. (Mother Theresa).

Lehthah tthit-um nak ahmu mi hna cu Chungkhar nunnak ah harsatnak hna fahnak, hneksaknak phunphun nan ing lai. Chungkhar kong kha fawite in na ruah ahcun saduhthah menmen asi kha philh hlah uh. Voikhat cu khua pakhat ah Pathian lei aa zuam ngaingai minu pakhat cu Biakinn ah aa pum zungzal i biaknak lei a zuam ngaingai kha Khrifa na nih an hmuh. Cu Khrihfa nu cu nunnemnak, biaknak lei zuam chinchinnak, nuning ziazatthatnak hna ah aa zuammi kha Khrihfa vialte nih cun an hngalh. Ni ni khat ah cun Sister asi te lai, tiah an zumh cio.

Zarhpi ni voikhat ah mah minu lehthah tthit-um nak kong cu Biakinn ah an thanh tikah Khrihfa pa pakhat nih mah minu cu a kut a tlaih i,”Nu u Pa, nih a hlan arak in ruah ning ah cun, amah nu hi biaknak lei aa zuam, Pathian a zumh tuk, aa zuamtuk i Sister attuan te lai, tiah kan ruah. Atu bantuk va angei hnga mi ngakchia nu asi lo,kan ti. Va a ngei lai ti ka theih tikah ka khuaruah a har, tiah ati. Cutikah mi nu te nih, “Keimah cu va ngeih ka timh caah Pathian lei kaa zuam mi asi. Ka upa natheih bantuk in va ngeih ding cu afawimi asi lo. Pathian thluachuah tampi aherh a si lo mei!” tiah arak leh.

Aa tthit-um ka mi nu va pahnih hna cu Jesuh Vailamtung kha an cawk i an innchung innhmailei kap ah anthlai. Cu nuva cu vailamtah hmai ah khupbil in Jesuh kha an mitlhlam ah cuanter in thla an cam zungzal. An thlacamnak bantukin Jesuh cawmnpiaknak ningin an nung. A dikmi Khrihfa nunnak in an `hang ve.

Cuticun kum saupi a liam i fanu/ pa zong tampi an hrin. An fale zong an fim i Pathian an zumh ngaingai. Ni khat cu ahawile he an ruh lehthah nak Sui Jubilee puai an tuah.

Cu Jubilee puai ah ahawipa pakhat nih, “Nannih nih hitluk in afim i ziaza ttha he atlingmi fale hna hi zeitin dah nan cawnpiak na,” tiah a hal tikah Jubilee tuah tu nutung na nih Kum (50) khengtu an biakttheng cung i an thlaimi vailemtah kha a sawh piak i, “Kannih, hi bantukin fale fim hna kan cawn, kan zohkhenh khawhmi cu amah thawngin asi. Bawipa Jesuh thawngin asi. Amah bochan le zumhnak he thla kan cam peng. Amah cawnpiak chimhrinank biatak ningin kanum, kan nung i ngakchia hna kha lam ttha ah kan rak muhsak khawh hna caah asi” tiah a leh.

The post Chungkhar Kong first appeared on RVA Hakha Chin.

The post Chungkhar Kong appeared first on RVA Hakha Chin.