MINUNG - RVA Hakha Chin https://rvahakhachin.org/category/minung/ RVA Hakha Chin Fri, 15 Nov 2024 05:40:21 +0000 en-US hourly 1 https://wordpress.org/?v=6.8 https://rvahakhachin.org/wp-content/uploads/2024/08/cropped-rva-logo-32x32.png MINUNG - RVA Hakha Chin https://rvahakhachin.org/category/minung/ 32 32 ST. ALBERT THE GREAT https://rvahakhachin.org/2024/11/15/st-albert-the-great/?utm_source=rss&utm_medium=rss&utm_campaign=st-albert-the-great https://rvahakhachin.org/2024/11/15/st-albert-the-great/#respond Fri, 15 Nov 2024 05:40:20 +0000 https://rvahakhachin.org/?p=712 November, 15 ST. ALBERT THE GREAT (1206-1280) Bishop le Bible Thiamsang           Science lei thiamsang hna zohkhenhtu St. Albert cu kum 1206 ah Germany ram Lauigen khua i upat awktlak chungkhar in a chuak. Dominican Zateik phu ah a lut i Kolawkni le Paris khua hna ah ca a rakchimh hna. Khrihfa cawnpiaknak le Christotle […]

The post ST. ALBERT THE GREAT first appeared on RVA Hakha Chin.

The post ST. ALBERT THE GREAT appeared first on RVA Hakha Chin.

]]>
November, 15

ST. ALBERT THE GREAT

(1206-1280) Bishop le Bible Thiamsang

          Science lei thiamsang hna zohkhenhtu St. Albert cu kum 1206 ah Germany ram Lauigen khua i upat awktlak chungkhar in a chuak. Dominican Zateik phu ah a lut i Kolawkni le Paris khua hna ah ca a rakchimh hna. Khrihfa cawnpiaknak le Christotle cawnpiaknak phung (upadi) hna, i tlakremh ṭhan dingin aa zuam i teinak a rak hmuh. A siangngakchia hmasa cem hna chungah Thomas Aquinas zong pakhat a si ve. St. Thomas cu, “Minung ruahdamhnak cu Pathian biathlam kha a doh kho lo,” timi kha a saya Albert sinin lakmi fimnak a si. St. Albert cu hmailei chan he pehtlaimi Science fimnak le tuchan he pehtlaimi Science thiamnak pahnih ningin fimthiamnak a ngeitukmi a si caah “Mi vialte he pehtlaimi fimthiam Saya” Universal Doctor tiah mi nih theihmi a si. Amah phu uktu le Robison khua i Bishop sinak in rian a ṭuan i caṭial le fimnak cawnpiaknak in a thih lai caan kha a liam ter. St. Albert cu 1280 kum Cologne khua ah a thi.

The post ST. ALBERT THE GREAT first appeared on RVA Hakha Chin.

The post ST. ALBERT THE GREAT appeared first on RVA Hakha Chin.

]]>
https://rvahakhachin.org/2024/11/15/st-albert-the-great/feed/ 0 712
St.Martin of Tours (Tours khua in Mithiang Martin) https://rvahakhachin.org/2024/11/11/st-martin-of-tours-tours-khua-in-mithiang-martin/?utm_source=rss&utm_medium=rss&utm_campaign=st-martin-of-tours-tours-khua-in-mithiang-martin https://rvahakhachin.org/2024/11/11/st-martin-of-tours-tours-khua-in-mithiang-martin/#respond Mon, 11 Nov 2024 04:06:40 +0000 https://rvahakhachin.org/?p=676          Ralkap hna zohkhenhtu mithiang St. Martin cu 316 kum, Hungary ram Pannomia khua ah Catholic (RC) asilo mi budang nu le pa nih an hrin. Rome cozah bawi pakhat i fapa a si bantukin ralkap chungah hramhram in an luhter. Kum 23 a si ah, Amiens i sakhaan an rak um lioah a khua […]

The post St.Martin of Tours (Tours khua in Mithiang Martin) first appeared on RVA Hakha Chin.

The post St.Martin of Tours (Tours khua in Mithiang Martin) appeared first on RVA Hakha Chin.

]]>
         Ralkap hna zohkhenhtu mithiang St. Martin cu 316 kum, Hungary ram Pannomia khua ah Catholic (RC) asilo mi budang nu le pa nih an hrin. Rome cozah bawi pakhat i fapa a si bantukin ralkap chungah hramhram in an luhter. Kum 23 a si ah, Amiens i sakhaan an rak um lioah a khua a siktuk caah a thi dengmang cangmi halvaak pakhat kha kutka pawngah a hmuh. Chikhat lioah a ralkap angki kha cheuhnih ah a cheu i cheukhat kha a pekcolh. Cuzan a it tikah Martin cu a mang ah Jesuh Bawipa nih cu angki aa hrukkha a hmuh.

 Cu thawkin ralkap rian kaltak in Pathian rian tu kha `tuan dingah a lungah a chiah peng. Asinain Barbarian mi`thalo ral pawl nih an raktuk laite caan a si lengah Siangpahrang Julian zong nih hi a ruahnak cu ralchiatmi tuah sernak tiah a sullam a hmuhpiak caah Martin nih “Jesuh Khrih min in hriamnam i tlailoin ral chungah dirding le ral hna sinah keimah pakhatte lawng in tuk dingin timhcia ka si ko,” tiah a rak leh. Cuhnu nikhat ah ral hna nih daihnak lak dingin khuaruahhar awkin an rak chimh hna. Cutikah Martin cu ralkap rian in chuak le tipil innak nawl a rak hmuh.

         A chungkhar hna kha thawng`tha a chimh hna hnuah Liguge ah Zateik aa hruk. Kum 371 ah Tour khua Bishop cannak an pek. Martin nih Tuukhal `tha a sinak kha a langhter khawh. Zateik Sianginn a sak hleiah Siangbawi hna zongkha ca a chimh hna i khuate fa hna i thlennak kha fakpiin aa zuam. Amah cu Biaknak dang hna i biak`heng le a thiangmi thingkung hna kha a hrawhpiak hna tiah zumh a rak si. A nunnak a hnubik caanah a kut pahnih kha vanah a thlir peng. Na sir in na ih ahcun na siarem deuh lai a timi hna kha, “Vawlei zohnak in Vancung tukha ka zoh ter u,” tiah a ti hna. Cuhnuah a pawng i khuachia a dirkha a hmuhtikah, “Nang, thidawp a duhmipa, kei cu na rawl ka si lo, Nangmah na ei awk rawl ka si kho lo,” tiah chim buin kum 397 ah a thi, tiah an ti.

The post St.Martin of Tours (Tours khua in Mithiang Martin) first appeared on RVA Hakha Chin.

The post St.Martin of Tours (Tours khua in Mithiang Martin) appeared first on RVA Hakha Chin.

]]>
https://rvahakhachin.org/2024/11/11/st-martin-of-tours-tours-khua-in-mithiang-martin/feed/ 0 676
HALLOWE’EN (MITHIANG HNA PUAI LAI NI ZANLEI) https://rvahakhachin.org/2024/10/30/halloween-mithiang-hna-puai-lai-ni-zanlei/?utm_source=rss&utm_medium=rss&utm_campaign=halloween-mithiang-hna-puai-lai-ni-zanlei https://rvahakhachin.org/2024/10/30/halloween-mithiang-hna-puai-lai-ni-zanlei/#respond Wed, 30 Oct 2024 10:20:33 +0000 https://rvahakhachin.org/?p=529 Hallowe’en timi cu “Mithla hna Ni” ti a si i “All Hallows’ Eve” in a rami biafang a si. Hallow/ a hallow person (thianter mi minung) ti cu Saint-Mithiang timi a sullam a ngei. Catholic Bupi nih November thla ni (1) ah ‘All Hallows’ (Mithiang dihlak hna ni) timi Missa a tuah. A sullam cu […]

The post HALLOWE’EN (MITHIANG HNA PUAI LAI NI ZANLEI) first appeared on RVA Hakha Chin.

The post HALLOWE’EN (MITHIANG HNA PUAI LAI NI ZANLEI) appeared first on RVA Hakha Chin.

]]>

Hallowe’en timi cu “Mithla hna Ni” ti a si i “All Hallows’ Eve” in a rami biafang a si. Hallow/ a hallow person (thianter mi minung) ti cu Saint-Mithiang timi a sullam a ngei. Catholic Bupi nih November thla ni (1) ah ‘All Hallows’ (Mithiang dihlak hna ni) timi Missa a tuah. A sullam cu Mithiang hna caah tuahmi Missa tinak a si. Cucu a tlangpi in ‘All Hallows Day’ (Thianter mi dihlak hna Ni) ti a si.

Kannih Catholic hna nih October 31 ni kha “All Hallows Eve’ (Mi-thiang hna Puai lai ni zanlei) kan ti. Zeicatiah cu ni cu ‘All Saints Day’ (Mithiang hna ni) – November 1 ni lai zanlei, Evening Eve a si caah a si. Nov (1) ni lai zan kha Hallowe’en tiah a tawinak in an auh. “Evening before All Hal-lows Day” ‘Mithiang hna Ni’ ‘Mithiang hna Ni’ lai zan tiah sullam a ngei. Why? Zeicadah Mithiang hna ni (All Saints Day) le a thicia mi thlarau hna Ni (All Souls Day) hi kan tuah?

November ni (1) ni cu Mithiang pawl puai Ni timi ni sunglawi ni a si. Cu ni ah Catholic Bupi nih Pathian he puai kan tuah ni a si. Bawipa Jesuh dawtnak chungah a rak nung kho i a thicia mi vialte cu Mithiang an si. Cheukhat hna cu Bawipa Jesuh bantuk dawtnak ah a nung i a pum a thih ahcun a thlarau cu van-cung ah a um lai.

November ni (2) ni cu, a thicia mi thlarau hna puai Ni tiah minpek a si i ni sunglawi a si. Kan duh dawtmi thlarau hna kha i theih`han in conglawmh thlacam piaknak le thlacampiak a herh mi thlarau dang hna caah thlacam ni a si. Catholic Bupi nih cu ni kha a thicia mi thlarau hna vancung an phak hlan, thian ternak hmun (Purgatory) ah a ummi thlarau dihlak caah thlacampiak ding in ni sunglawi sinak rikhiah mi a si. How? Hallowe’en kha zeitindah kan tuah awk a si lai?

(1) Dress-up “Little Saints” (Mithiang fate bantuk kan i hruk-aih lai) Cu ni cu ‘Mithiang hna Ni’ lai nikhat a si, ti kha midang nih an hngalh ve nakhnga i zuam usih. Sualnak, thinphang thlalaunak le Pathian capo saihnak (nihsawhnak) in hnipuan hruk-aih loin Mithiang fate bantukin i hruk-aih hna usih. Cuti kan tuahnak thawngin mi tampi nih All Hallows Eve (November(1)ni lai zanlei) kha an tlaihchan lai i Mithiang kong zong an hlathlai khawh lai. (2) Visit the graves of our Dearly Departed. (A thicia kan duhdawt mi hna thlanmual ah va leng hna usih.

November (1) le (2) ni ahhin a thicia kan duhdawt mi hna ca thlacampiak ding in Thlanmual ah va leng hna usih. Pangpar dawhte i put in an thlankhat ah phazawngdan vanpiak hna usih. (3) Go to Mass (Missa kai usih) November (1) le (2) ni ah biapi deuh in a thiangmi Missa ah i tel usihlaw Mithiang hna he hmunkhat in kan duhdawt mi hna caah thlacampiak hna usih. Cuti kan tuahnak thawngin a thicia mi hna kan conglawmh a si.

(4) We say a Prayer (Thla kan cam lai) Hallowe’en puai kan tuah lio i Mithiang hna ca thla kan cam bangin a thi-cia kan chungkhar le kan duhdawt mi hna ca zongah thla kan cam lai; kan inn ah siseh, a thicia mi hna Thlahmun/ lungdonh ah siseh, va len le Rosary thlacam nak, thlacam piaknak hna tuahkhawh a si i kan tuah awk zong a si.

The post HALLOWE’EN (MITHIANG HNA PUAI LAI NI ZANLEI) first appeared on RVA Hakha Chin.

The post HALLOWE’EN (MITHIANG HNA PUAI LAI NI ZANLEI) appeared first on RVA Hakha Chin.

]]>
https://rvahakhachin.org/2024/10/30/halloween-mithiang-hna-puai-lai-ni-zanlei/feed/ 0 529
Mithiang Andrew Kim le a hawi le hna https://rvahakhachin.org/2024/10/10/mithiang-andrew-kim-le-a-hawi-le-hna/?utm_source=rss&utm_medium=rss&utm_campaign=mithiang-andrew-kim-le-a-hawi-le-hna https://rvahakhachin.org/2024/10/10/mithiang-andrew-kim-le-a-hawi-le-hna/#respond Thu, 10 Oct 2024 09:39:55 +0000 https://rvahakhachin.org/?p=302 September, 20 ST. ANDREU KIM, ST. PAUL LE A HAWI LE HNA (1839-1846) (SIANGBAWI & MARTYRS)           Siangbawingan Andrew Kim, Siangbawi a kai liomi Paul Chiwon le Khrihfa sawhsawh 78 hna cu 1839 le 1846 kum chungah biathiang caah an nunnak an i pek. Korea martyrs a simi hna cu lu tannak, hngawng dih in […]

The post Mithiang Andrew Kim le a hawi le hna first appeared on RVA Hakha Chin.

The post Mithiang Andrew Kim le a hawi le hna appeared first on RVA Hakha Chin.

]]>

September, 20

ST. ANDREU KIM, ST. PAUL LE A HAWI LE HNA (1839-1846)

(SIANGBAWI & MARTYRS)

          Siangbawingan Andrew Kim, Siangbawi a kai liomi Paul Chiwon le Khrihfa sawhsawh 78 hna cu 1839 le 1846 kum chungah biathiang caah an nunnak an i pek. Korea martyrs a simi hna cu lu tannak, hngawng dih in thahnak le tukvelh hremnak an rak ing. Annih cu Korea mission rianṭuannak he pehzulh in hremnak a ingmi a thongsang chungin aiawhtu hna an si.

A hmasabik Korea Siangbawi Andrew Kim cu 1821 kum, Soul khua pawngah a chuak. Kum 1846 ah Sianwai Siangbawi cannak an pek hnuah Korea leiah a thlitein a rakkir ṭhan i ramdang missionary hna an luh khawhnakhnga caah tawlrel dingin ṭuanvo pek a si.

 Cutiin missionary rian a ṭuan lioah ramri vengtu hna nih an tlaih i Soul khua Shizan tiva pawngah a lu an tan i an thah. Aruak zong nithum chung langhlang in an chiah. Mah Siangbawi pa kha Korea ram i a ummi Siangbawi hna bawmtu le zohkhenhtu mithiang caah mithiang an pekmi a si.

The post Mithiang Andrew Kim le a hawi le hna first appeared on RVA Hakha Chin.

The post Mithiang Andrew Kim le a hawi le hna appeared first on RVA Hakha Chin.

]]>
https://rvahakhachin.org/2024/10/10/mithiang-andrew-kim-le-a-hawi-le-hna/feed/ 0 302
Mithiang Januarius https://rvahakhachin.org/2024/09/19/mithiang-januarius/?utm_source=rss&utm_medium=rss&utm_campaign=mithiang-januarius https://rvahakhachin.org/2024/09/19/mithiang-januarius/#respond Thu, 19 Sep 2024 05:23:15 +0000 https://rvahakhachin.org/?p=297 September, 19 ST. JANUARIUS (+305) Bishop & mtyr             Italy ram, Naples khuanu khuapa hna zohkhenhtu St. Januarius cu kum zabu pathumnak a dih lai ah a chuak. Dioclesian chan Khrihfa hna an hrem caanah khan St. Januarius cu Benebanko khua ah Bishop a `uan liote a si. Deacon pahnih hna le Khrihfa pahnih hna […]

The post Mithiang Januarius first appeared on RVA Hakha Chin.

The post Mithiang Januarius appeared first on RVA Hakha Chin.

]]>

September, 19

ST. JANUARIUS (+305) Bishop & mtyr

            Italy ram, Naples khuanu khuapa hna zohkhenhtu St. Januarius cu kum zabu pathumnak a dih lai ah a chuak. Dioclesian chan Khrihfa hna an hrem caanah khan St. Januarius cu Benebanko khua ah Bishop a `uan liote a si. Deacon pahnih hna le Khrihfa pahnih hna cu an zumhnak ruangah thong an thlak hna tithawng a theih tikah vachawnh hna awkah bia a chah. Vanchiat ngelcel ah an rak tlaihsual i sahrang hna rawl ah an pek. Asinain zaang celhnak zungah a um mi saram hna nih zeihmanh harnak an rak pe lo. Cucaah Ponphiuoli sinah an kalpi i a lu an tan i an thah.

            Amah thih kha thih sawhsawh leiah a thlentermi huham ruangah nikhat hnu nikhat a min a thang chinchin. Naples khualaifang Biakinn chungah an fimmi a thikhal thilhlun hna kha mipi sinah kumkhat voihnihthum an hmuhsak hna. Achel ah Siangbawipa nih thilhlun khumhnak thol kha a lettalam in a chiah sual tikah Missa ah hman mi mitsur zu cu thi ah aa cang.

 Mah mithiangpa thi hlei ah a dang khuaruahhar huham hna zong an hneksak. A thi cung ah aa thlennak cu mi zeibantuk scientist hmanh nih an al kho lo. Chimphungbia bangin “zumtu hna caah zeikhuaruahhar thilhmanh a herh lo. Asinain a zumlotu hna caah cun zeibantuk khuaruah har huham hmanh nih a zat ve lo.”

The post Mithiang Januarius first appeared on RVA Hakha Chin.

The post Mithiang Januarius appeared first on RVA Hakha Chin.

]]>
https://rvahakhachin.org/2024/09/19/mithiang-januarius/feed/ 0 297
Bawinu Mary Min Thiang Bik Puai https://rvahakhachin.org/2024/09/12/bawinu-mary-min-thiang-bik-puai/?utm_source=rss&utm_medium=rss&utm_campaign=bawinu-mary-min-thiang-bik-puai https://rvahakhachin.org/2024/09/12/bawinu-mary-min-thiang-bik-puai/#respond Thu, 12 Sep 2024 08:18:22 +0000 https://rvahakhachin.org/?p=291 Mary Min Thiang Bik puai tuahnak thawng in Bawinu Mary cu thluachuakmi nu a si tiah Bupi nih upatnak a pek Bawinu Mary chuahcam puai hnu nilinak, September 12 ah tuah a si.  Hi puai nih Bawipa Jesuh Khrih he kan i pehtlaihnak a thuk chinchin nakhnga Bawinu Mary nih thla kan cam piak ve […]

The post Bawinu Mary Min Thiang Bik Puai first appeared on RVA Hakha Chin.

The post Bawinu Mary Min Thiang Bik Puai appeared first on RVA Hakha Chin.

]]>

Mary Min Thiang Bik puai tuahnak thawng in Bawinu Mary cu thluachuakmi nu a si tiah Bupi nih upatnak a pek Bawinu Mary chuahcam puai hnu nilinak, September 12 ah tuah a si.  Hi puai nih Bawipa Jesuh Khrih he kan i pehtlaihnak a thuk chinchin nakhnga Bawinu Mary nih thla kan cam piak ve seh law thazaang kan pe seh tiah bawmhnak kan hal.

Mary min cu Pathian Nu, sermi thl vialte kakah a thian bikmi, van le vawlei siangpahrangnu, zaangfah thiammi nu a si ti in kan upat. Mary Min Thiang Bik puai cu kumzabu hleiruk lio ah Spain ram in tuah hram an rak thawk. 1683 ah Pope Innocent XI nih hi puaini cu vawleicung Catholic Khrihfa hna nih tuah dingin fehternak a tuah.

Hi puaini cu a biapi tukmi asi, zeicahtiah Nitlak ram Khrihfa hna nih Turkish ram Muslim hna he ral an rak i dohnak ah teinak an hmuhnak conglawmhnak caah asi. Hi raldohnak chung vialte ah Khrihfa hna nih teinak an hmuh nakhnga Bawinu Mary sinah bawmhnak hal in caan saupi thla an rak cam.  

The post Bawinu Mary Min Thiang Bik Puai first appeared on RVA Hakha Chin.

The post Bawinu Mary Min Thiang Bik Puai appeared first on RVA Hakha Chin.

]]>
https://rvahakhachin.org/2024/09/12/bawinu-mary-min-thiang-bik-puai/feed/ 0 291
Bartholomew https://rvahakhachin.org/2024/08/24/bartholomew/?utm_source=rss&utm_medium=rss&utm_campaign=bartholomew https://rvahakhachin.org/2024/08/24/bartholomew/#respond Sat, 24 Aug 2024 02:43:46 +0000 https://rvahakhachin.org/?p=248 August (24) cu Mithiang St.Bartholomew Puai ni asi. Bartholomew Sullam cu Tholomi fa pa tinak asi. St Bartholomew tiah auhmi Nathanael cu Galilee ram Kanan khuapi ah achuak. Amah kong hi fiangte in theih asi lo.Philip kha Jesuh he theihhngalhnak atuah piak tu Israel mi phun asi. Jesuh a zultu hna lakah a dinfel i […]

The post Bartholomew first appeared on RVA Hakha Chin.

The post Bartholomew appeared first on RVA Hakha Chin.

]]>
August (24) cu Mithiang St.Bartholomew Puai ni asi. Bartholomew Sullam cu Tholomi fa pa tinak asi. St Bartholomew tiah auhmi Nathanael cu Galilee ram Kanan khuapi ah achuak. Amah kong hi fiangte in theih asi lo.Philip kha Jesuh he theihhngalhnak atuah piak tu Israel mi phun asi. Jesuh a zultu hna lakah a dinfel i hlangfang bia chimmi asi caah mi tam pi nih an theih mipa asi.Phung a chim tikah Aramaik holh a hman.Hlan zulhtawn mi pupa phunglam ningin amah cu Aemenia hna kutin Pathian caah a luantan i anunnak arak pek. An thah ning cu amah kha a nunbu te in a vun an rak hawh. A vun kha asau lei ningin an can i an hawh. A lu tan in thah arak ing hlan ah a tit sa hna an kuai an keh i athisen hna a pot cucaah fahnak fakpi kha caan saupi a rak tuar.
Zultu ngan Philip nih amah kha” Nazaret khuami Khamhtu Jesuh kha ka hmuh” tiah achimhtik ah, ‘Nazaret khua chungin thilttha pakhattal a chuak kho maw? tiah a rak hal. Nazaret khua cu khuahmete asi i hlan ah zeibantuk minthannak arak ngei bal lo.
‘Jesuh nih cun Nathanael cu amah lei i arat kha ahmuh i, Israel mi tak2 asi mi khi zohhmanh u, amah khi hlenthawinak Lungthin zeihmanh angei lomi asi” (Jn 1:47) tiah ati.Hlan Cattialtu hna langhter ningin Bartholimew cu Armenia le Indiaram hna ah thawngttha arak chim bal i mitampi hna kha milem biaknak in Khrihfa ah arak thlenter hna.Amah cu Mathai bibel kha Hebrew holh in arak hmuhsak bal tiah Khrihfabu tuanbia ah roca an ciah.
Amah thilhlun kha alancia Kum (1000) lio ah Rome khua ah an rak chiah. Amah kha Mirang Vawlei ( atlaitu) Saphaw a cuartu hna sa athattu hna nih an bochan dingmi Mithiang asi. Athihni dawh in athermi zawtnak angeimi hna nih zaangfah nawl in an bochan dingmi zong asi fawn.
” In the World you shall have distress, but have confidence, I have over come the World” (Jn16:33).
( Vawlei nih hin harnak an pek hna lai, Sihmanhsehlaw, ttihhlah u, Vawlei cu ka tei cang.)

The post Bartholomew first appeared on RVA Hakha Chin.

The post Bartholomew appeared first on RVA Hakha Chin.

]]>
https://rvahakhachin.org/2024/08/24/bartholomew/feed/ 0 248
NU LE PA PUAI https://rvahakhachin.org/2024/07/26/nu-le-pa-puai/?utm_source=rss&utm_medium=rss&utm_campaign=nu-le-pa-puai https://rvahakhachin.org/2024/07/26/nu-le-pa-puai/#respond Fri, 26 Jul 2024 04:06:17 +0000 https://rvahakhachin.org/?p=61 NU LE PA PUAINI (OR) JOACHIM LE ANNE PUAINI – (II) (26 JULY)                                          Dominican Kodaw  Hi puaini he pehtlaiin daite le lungtak tein khua kan ruah hlanah (thlacam hlanah) Nu le Pa he pehtlaimi puaini hna kong, Khrihfabu hna nih kan tuah ningcang, tuahni hna cu nikhat le nikhat, hmunkhat le hmunkhat aa lo […]

The post NU LE PA PUAI first appeared on RVA Hakha Chin.

The post NU LE PA PUAI appeared first on RVA Hakha Chin.

]]>
NU LE PA PUAINI (OR) JOACHIM LE ANNE PUAINI – (II)

(26 JULY)                                          Dominican Kodaw 

Hi puaini he pehtlaiin daite le lungtak tein khua kan ruah hlanah (thlacam hlanah) Nu le Pa he pehtlaimi puaini hna kong, Khrihfabu hna nih kan tuah ningcang, tuahni hna cu nikhat le nikhat, hmunkhat le hmunkhat aa lo cio lo i hmunram le nun phunglam ningcio in aa dangdang in an tuah cio kha kan hmuh. Cheukhat hmun hna ahcun Pa ni, Nu ni tiah ni dangtein an tuah i, hmun cheukhat hna ahcun Nu le Pa hna ni tiah komh in an tuah kha hmuh a si. Myanmar ram Catholic Bupi ahcun Bawinu Mary i a nu le pa a simi St. Joachim le St. Anne puaini, 26 July ni ah kan tuah ciomi cu phunglam pakhat bantukah a cang cang kan ti khawh. Cucaah July thla 26 ni cu Bawinu Mary i a nu le pa hna ni a si bangin, Nu le Pa hna ni ti zongin Myanmar Catholic Khrihfa hna nih kan cohlan i kan theih. 

Bupi chung phungning in fehtermi Bible thiang ah Joachim le Anne cu Nu Mary i a nu le a pa an si, tiah kan hmu lo. Nain, James (ယာကုပ်) timi, hlan Bible pakhat ah Joachim le Anne timi innchungkhar tuahkhat ah kum upa (tarlei) an si tiang fa ngei kho loin an um. Cuhnu nikhat ah Pathian Vancungmi pakhat cu nuva hna hmai ah a ra lang i fate (naute) pakhat nan hrin lai i, mah ngakchia kha Pathian sinah nan pekchanh lai, tiah a rak ti hna. Cuhnuah fanute Mary kha an hrin i an zohkhenh an cawmken hnuah Pathian bia an cawnpiak pahin ahnubik Pathian nu sinakah aa tlak in an chuahter, tiah a langhter. Annih cawnpiaknak le chimhhrinnak thawng lawnglawng in Mary nih, “Bawipa, na bia bangin ka cungah tlung ko seh” tiah a chim khawhnak a si, tiah a ṭial. Zeibantuk zulh tawnmi phunglam ning hmanhah siseh, Bupi chung tu ahcun Joachim le Anne nuva hna cu zohchunh awktlak mi nu le pa tuahkhat sinakin hramthawhnak Khrihfa hna chanlio thawk tein upat hmaizahnak an rak pekmi Mithiang hna sinakin an rak cohlan hna.

Nu le Pa hna he pehtlaiin Bupi chung Bible hlun, Bible thar hna ah fiangtein cawnpiaknak a um ko. Nawlbia (10) chung i (4) nak ah “Na nu le na pa kha va upat hna” tiah a cawnpiak. Catholic Bupi i a thiangmi zumhnak cawnpiaknak 2215-2220 chung zongah fiangtein a cawnpiak.

Vawleicung i a ummi minung nuai tampi chungin kannih caah nu le pa timi hi dikthliar tein kan chim ahcun Papa le Nunu timi, minung pahnih lawnglawng an um. Nain, kan nunnak ah, kha Papa le Nunu bantuk a simi hna zong nu le pa sinakin upat hmaizah awktlak mi an si ve. Buddhist zumhnak nih a khuhchilhmi Myanmar-Fimnak Bible cawnpiaknak (နီတိကျမ်း) zongah upat awktlak (အနန္တော အနန္တ) phu chungtel sinakin nu le pa kha a hmuhsak hna. Cuve bangin kannih Khrihfa cawnpiaknak zongah nu le pa timi cu upat awktlak mi lawng siloin, Pathian nih fale caah hi vawlei ah khinhmi (ṭuanvo) pekmi Pathian aiawhtu kuzale an si i, nu le pa timi cu nawlngaih awktlak mi an si kha fiangtein a kan cawnpiak. Bawi Jesuh Khrih pumpak hrimhrim zong nih hi vawlei a rak umlio ah (a rak ṭumlio ah) St. Joseph le Mary hna kha upat tein le an nawlngai in a rak um kha Thawngṭhabia nih roca a chiahmi kan hmuh.

Nawlbia (10) kha ṭhenhnih ah ṭhen i zohfel khawh a si. Nawlbia pathumnak tiang cu minung nih Pathian cungah chiah dingmi thinlungput he pehtlaiin a cawnpiak mi a si i a tangmi nawlbia (7) cu kannih minung khat le khat cungah kan ngeih (chiah) dingmi lungput ah Nu le Pa cung chiah dingmi lungput cu pakhatnak ah a um. Cucaah nawlbia (4) nak ah “Na nu le na pa va upat hna” tiah a tinak cu a si. Nawlbia (7) i pakhatnak (hmasabik) nawlbia a si bantukin nu le pa hna cu kan nunnak ah hmasabik hmunhma a lami an si. Kannih kha minung nunnak ah a kan hruaitu hmasabik tawngh a ingmi hna cu nu le pa an si. Kannih kha fimnak a kan chim hmasabiktu zong nu le pa an si i hmaisung Saya hna tiah chuankhaan mi an si. Kannih kha a kan theithiam khotu hmasabik hna zong nu le pa an si caah, seichia le bawmchia (rop) lawnglawng hlonh phung an si tawn nain fapa ṭhalo, fanu hrut cu an hlaw bal hna lo timi phungthluk a chuahnak a si. Nu le pa dawtnak cu a sawhsawhte a sinain dong kho lo tiangin a ngantuk hringhran caah ca in ṭial khawh lo tiang a si. Myintmo tlang timi tlang sangpi hmanh nu le pa dawtnak hmai ahcun a hme, a niamtuk rih.

Sihmanhsehlaw tuchan pitar putar nu le pa hna cu zaangfah awktlak ah an i chuah cang. Sipuazi kha papektuk chan asi caah zeizongte cu tuaktan an si tikah nu le pa hna zong tuaktan an ing ve cang. Nu le pa hi kum upa an sicang caah san an tlai tilo tiah tuaktan an in cang ahcun kuatnak ding hmun cu pitar putar chiahnak inn (keha) a si ko. Cheukhat a sualdeuh (chiahru) deuhmi cu fale nih hlawt in an kaltak mi kha a si. Innchungkhar Bupi ah dawtnak hmanh hi sipuazi bantukin an tuak cang ko lo mei? Tarinn hna zong timhcia in tuahmi, nu le pa hlawtnak rian tiah mitampi nih an ruah. Lungfah awk ngai a si.

Hawidawt hna… Nihin nu le pa puaini ah kannih hna nih khi hna kha thukpi in ruah dingah kan sawm hna. Ahleicein Bawipa Jesuh zohchunh in tuah aa zuammi Khrihfa hna i a thiangmi zumhnak ah Dawtnak cu a sangtuk hringhran. Kannih nih, ‘Pathian cu Dawtnak a si’ ti tiang dawtnak lawnglawng in Pathian fa kan sinak kha tehte kan khaan ding a si. Cuti tehte kan khaannak ah hmasabik dawtnak ngeitu an si caah kha hna he, i pehin tuahnak cu Pathian innchungkhar sernak ah tawhfung an si. Cucaah Bupi cawnpiaknak ningin nu le pa hna cu upat awktlak le nawlngaih awktlak an si. Annih tinvo thawngin an nawl kan ngawihawk a si. Phundang incun Pathian cung kan lungput cu nu le pa kha an nawl kan ngaihnak in kuttongh in kan tuah khawh mi zong a si.

Nihin nu le pa puaini ah kannih nu le pa dihlak nih Sts. Joachim le Anne hna kha kan zohchunh khawh hna i fale hna lamhruai khomi nu le pa hna sikho dingah thlacam hna usih! Cuve bangin kanmah pumpak zong Bawipa Jesuh bangin nu le pa kha upat, ngaih thiammi fale hna siter dingah thlacamnak in kuttongh in zuam cio usih!

Nobert Ca Ling (OSC)

The post NU LE PA PUAI first appeared on RVA Hakha Chin.

The post NU LE PA PUAI appeared first on RVA Hakha Chin.

]]>
https://rvahakhachin.org/2024/07/26/nu-le-pa-puai/feed/ 0 61
Mithiang Elizabeth (Portugal) https://rvahakhachin.org/2024/07/04/mithiang-elizabeth-portugal/?utm_source=rss&utm_medium=rss&utm_campaign=mithiang-elizabeth-portugal https://rvahakhachin.org/2024/07/04/mithiang-elizabeth-portugal/#respond Thu, 04 Jul 2024 04:04:42 +0000 https://rvahakhachin.org/?p=58 Aragan Siangpahrang fanu a si mi mithiang nu Elizabeth cu Spain ram Saragossa khua ah a chuak. Kum 12 a ti ah Potugal Siangpahrang Dineese he leh a ni thah i fapa Alfonso le Constance an hrin. Amah i lung donglo le lungsau tein thla a cam nak thawngin sualnak chung lawngin a buar mi […]

The post Mithiang Elizabeth (Portugal) first appeared on RVA Hakha Chin.

The post Mithiang Elizabeth (Portugal) appeared first on RVA Hakha Chin.

]]>
Aragan Siangpahrang fanu a si mi mithiang nu Elizabeth cu Spain ram Saragossa khua ah a chuak. Kum 12 a ti ah Potugal Siangpahrang Dineese he leh a ni thah i fapa Alfonso le Constance an hrin. Amah i lung donglo le lungsau tein thla a cam nak thawngin sualnak chung lawngin a buar mi a vapa cu a zia aa thleng.

 Amah nu cu thilthuam aa hruk aih ah hin rumra a ngei i zoh aa rem ngai. Bia a chim zongah a thinlung aa niamter i mi sifak zawn zong a ruat kho ngai hlei ah a zaangfah hna. Pathian biak khualtlawng mi hna caah umnak a tawlrel piak hna, ramchung um nu sifak pawl caah chungkhar thilri hmuh khawhnak dingin bawmhnak hna kha a nunzia pakhat a si. Bia alnak tampi kha amah i thil ti khawhnak in a remdaihnak a ser khawh lengmang caah “Daihnak muisam suaitu” ti mi minṭhat nak a hmuh.

 A vapa le amah kha hriamnam tlaih in a dotu Alfonso hna he i remṭhan ding caah a tuahnak cu amah i a nganbik teinak pakhat a si. Elizabeth cu a vapa thih hnu kum 1325 ah St. Francis Third order ah a lut i mithiang Clares i Biakinn (Convent of Poor Clares) ah aa din. Amah cu kum 1326 kum ah Estremoz chungkhar buaibainak remh piak dingah a kal lio lampi ah a thi.(Third order = Biaknak lei phu pakhat he a pehtlai mi bu pakhat tang i a um mi bu hmete pakhat.)

The post Mithiang Elizabeth (Portugal) first appeared on RVA Hakha Chin.

The post Mithiang Elizabeth (Portugal) appeared first on RVA Hakha Chin.

]]>
https://rvahakhachin.org/2024/07/04/mithiang-elizabeth-portugal/feed/ 0 58
Lamkaltu Mithiang Thomas https://rvahakhachin.org/2024/07/03/lamkaltu-mithiang-thomas/?utm_source=rss&utm_medium=rss&utm_campaign=lamkaltu-mithiang-thomas https://rvahakhachin.org/2024/07/03/lamkaltu-mithiang-thomas/#respond Wed, 03 Jul 2024 04:02:34 +0000 https://rvahakhachin.org/?p=55 ST.   THOMAS (LAMKALTU)             Inn muisam suaitu le tlangtlatu hna zohkhenhtu lamkaltu mithiang Thomas cu Galilee khua mi sifak inn chungkhar in a chuak mi a si. Pathian cungah dawtnak nganpi a ngei i amah caah thihngamh nak lungthin fakpi in a ngei mi a si. Asinain Jesuh Khrih a thih hnu ahcun a dang lamkaltu […]

The post Lamkaltu Mithiang Thomas first appeared on RVA Hakha Chin.

The post Lamkaltu Mithiang Thomas appeared first on RVA Hakha Chin.

]]>
ST.   THOMAS (LAMKALTU)

            Inn muisam suaitu le tlangtlatu hna zohkhenhtu lamkaltu mithiang Thomas cu Galilee khua mi sifak inn chungkhar in a chuak mi a si. Pathian cungah dawtnak nganpi a ngei i amah caah thihngamh nak lungthin fakpi in a ngei mi a si. Asinain Jesuh Khrih a thih hnu ahcun a dang lamkaltu hna he aa ṭhen i a dang tein a um caah “Jesuh Khrih thihnak in a thoṭhan cang timi thawngpang kha” a rak zum lo. Cucaah “lung awṭawm a ngei mi Thomas” tiah min an rak pek mi a si. Bawipa Jesuh a langh zarhkhat a rauh ah voihnihnak a langṭhan i Thomas kha “Ka hma hna ah na kutdong in sawh tuah hna, ka zum tuah” tiah a rak ti. Thomas zong nih “ka Bawipa, ka Pathian” tiah a rak ti ve. Hi zanah Jesuh nih “Nang cu na ka hmuh caah na ka zumh. Keimah kha a ka hmu lo i a ka zum mi caah cun lunglawmh awk a va si dah” tiah a ti. (Jhn; 20:24-29)

            Thiang Thlarau a ṭum hnu (Penticost hnu) ahcun Thomas kha an tlaih i India Siangpahrang Gundafor sinah sal in a phan tiah hlan pupa tuanbia ah kan hmuh. Inn muisam suainak lei ah a thiamtuk ning kha an theih tikah Siangpahrang pa nih Thomas kha aa dawh ngai mi Siangpahrang inn sakpiak ding ah a fial. Siangpahrang a um lo karah Thomas nih a rianṭuan man a hmuh hngami phaisa vialte kha misifak hna kha a ṭhenh dih hna. Siangpahrang pa a rak phan i a sak ter mi inn kong kha a hal tikah Thomas nih “ka Bawipa na Siangpahrang inn cu a tu ah hin na hmu kho rih lai lo. Hi vawlei cungin naa ṭhen tik lawnglawng ah na hmuh te lai” tiah a ti.

Cu tikah Siangpahrang pa cu a thin a hung tuk i a nunlio bak in a vun hawk dih uh tiah order a pek hna. Asinain Siangpahrang i a nau pa nih “Thomas cu Siangpahrang pa caah Vancung ah an remh piakmi inn kha ka mangah ka hmuh” tiah a ti caah thihnak in a luat ṭhan. Siangpahrang pa cu Thomas kha a thlah i a miṭhi tampi hna he tipilnak a in. A hnuah cun Thomas cu India rampi kha cul in Thawngṭha bia a chim, cu hnu ah Mazday Siangpahrang pa nupi kha a zia a thlenter i Khrihfa ah a luhter caah Siangpahrang pa he a ni rem lo. A hnubik ahcun tlangpar pakhat ah an kaipi i cu kaa ahcun thahnak a ing.

The post Lamkaltu Mithiang Thomas first appeared on RVA Hakha Chin.

The post Lamkaltu Mithiang Thomas appeared first on RVA Hakha Chin.

]]>
https://rvahakhachin.org/2024/07/03/lamkaltu-mithiang-thomas/feed/ 0 55