KHUATI THLENNAK - RVA Hakha Chin https://rvahakhachin.org/category/khuati-thlennak/ RVA Hakha Chin Fri, 28 Feb 2025 09:06:11 +0000 en-US hourly 1 https://wordpress.org/?v=6.7.2 https://rvahakhachin.org/wp-content/uploads/2024/08/cropped-rva-logo-32x32.png KHUATI THLENNAK - RVA Hakha Chin https://rvahakhachin.org/category/khuati-thlennak/ 32 32 Kokek Pawngkam Cungah Minung Ṭuanvo https://rvahakhachin.org/2022/12/15/73/?utm_source=rss&utm_medium=rss&utm_campaign=73 https://rvahakhachin.org/2022/12/15/73/#respond Thu, 15 Dec 2022 04:18:47 +0000 https://rvahakhachin.org/?p=73             “ Bawipa Pathian nih kanmah mui akeng i kanmah he aa lomi minung ser hna usih. Amah cu rili chung i nga si hna seh, van i a zuangmi vate sihnaseh, innzuat saṭil sihnaseh, ramlak i a ummi saram a hme he, angan he a uk dih hna lai, tiah nawl  a pek. Pathian […]

The post Kokek Pawngkam Cungah Minung Ṭuanvo first appeared on RVA Hakha Chin.

The post Kokek Pawngkam Cungah Minung Ṭuanvo appeared first on RVA Hakha Chin.

]]>
            “ Bawipa Pathian nih kanmah mui akeng i kanmah he aa lomi minung ser hna usih. Amah cu rili chung i nga si hna seh, van i a zuangmi vate sihnaseh, innzuat saṭil sihnaseh, ramlak i a ummi saram a hme he, angan he a uk dih hna lai, tiah nawl  a pek. Pathian muisam a kengmi Mipa le minu aser hna hnu ah ka hawile hna, Tefa tampi in ngei u law, nan tefa cu vawleicung khuazakip ah khat dih hna seh. Rili chung i nga hna kha sihnaseh, van i vate hna kha sihnaseh, a nung i vawlei ah a cawlcanghmi saram le innzuat saṭil vialte kha nan uk dihhna lai” tiah an nih kha thluachuah nak a pek hna. (Gen 1:26-28) Cuhnuah Bawipa Pathian cu thilser a lim i rianṭuan loin daitein aum. (Gen 2:3)

            Kha Bible cang kha kan zoh nakin Pa Pathian nih Adam le Eve kha a hleikhun thluachuahnak, thazaang ṭhawnnak, thil tikhawhnak tiin laksawng hna kha arak pek hna caah sermi thilnung saram dang hna he aa thleidan. Cuve bantukin sermi thilnung saram hna, sermi kokek vawleipi kha ṭhate komh in uk ding ah  Pathian nih ṭuanvo a rak pek hna. Pathian i suimuisam he aa lo bakin a rak serhna ca zongah vawleicung dihlak cungah Pathian aiawh in huntheihnak le dawtnak hna in ukding zong aana tling cikcekin an hmuh.

The post Kokek Pawngkam Cungah Minung Ṭuanvo first appeared on RVA Hakha Chin.

The post Kokek Pawngkam Cungah Minung Ṭuanvo appeared first on RVA Hakha Chin.

]]>
https://rvahakhachin.org/2022/12/15/73/feed/ 0 73
Kokek Pawngkam Dawtnak https://rvahakhachin.org/2018/05/08/kokek-pawngkam-dawtnak/?utm_source=rss&utm_medium=rss&utm_campaign=kokek-pawngkam-dawtnak https://rvahakhachin.org/2018/05/08/kokek-pawngkam-dawtnak/#respond Tue, 08 May 2018 04:27:00 +0000 https://rvahakhachin.org/?p=1093 THINPHAN THLALAUNAK PAKHATTE RUANGAH AN LUNG A RAK I RUALNAK 7. Pope sung nih a chimmi cu teikpan lei thiamsang tampi hna, khuaruahnak lei thiamsang hna, biaknak lei pengchung i Bible thiamsang hna, zatlang nunphung rianṭuannak, rampi nawlngeihtu phu in upa hna i thinphan lung retheihnak hna kha hnuleiah cerhnak asi. Hi phu hna i […]

The post Kokek Pawngkam Dawtnak first appeared on RVA Hakha Chin.

The post Kokek Pawngkam Dawtnak appeared first on RVA Hakha Chin.

]]>
THINPHAN THLALAUNAK PAKHATTE RUANGAH AN LUNG A RAK I RUALNAK

7. Pope sung nih a chimmi cu teikpan lei thiamsang tampi hna, khuaruahnak lei thiamsang hna, biaknak lei pengchung i Bible thiamsang hna, zatlang nunphung rianṭuannak, rampi nawlngeihtu phu in upa hna i thinphan lung retheihnak hna kha hnuleiah cerhnak asi. Hi phu hna i chimhnak le ruahnak pekmi hna cu hi dawl he pehtlaimi Bupi i ruahdamhnak hna kha a tlinter khun.

            Catholic Bupi lenglei a ummi unau Khrihfa bu hna, a phu hna le adang biaknak lei bukip in biaknak lei phu hna zong nih kokek pawngkam he pehtlaihin thinphan lung retheihnak hna kha a chim langhter hleiah, mi vialte caah thinphang dailo asimi hi kong he pehtlaihin mansung ruahnak ṭha, thluak ṭha hna kha a langhter. Tahchunhnak pakhat ah ka langhter asi ahcun Khrihfa biaknak bu chungin aa thleidan mi Khrihfa bu hna hmunkhatin lungrual tein kan i funtom ṭhan khawhnak caah aa zuamlio mi kan upat kan dawtmi Orthodox Khrihfa bu in bishop Bartholomeo thanhmi kha langhter ka duh.

8. Orthodox Bishop Bartholomeo nih a chimnak ah, kannih pakhat cio cu vawleipi a rawhter mi tuahsernak vialte caah sual ngaihchihnak tuah a herh. Aruangcu kokek pawngkam rawhralnak caah kannih kan ṭuan, kan tuahsernak cu a tlawm asi zongah, atam a va si zongah, Pathian sermi thil, thilnung vialte hna kha muichiatter dingin kan hrawhnak ruangah kannih nih ṭuanvo kan ngeihnak kong kha fehter cio dingah a rak kan sawm. Bishop nih Pathian sermi thilnung hna cungah kan palhsual mi sualnak hna kha cohlan cio dingin nemte lemsoinak in phunkhat, kannih kha zuamcawhnak in phunkhat, a tanglei bangin atu le atu fektein ralring peknak bia a chim tawn.

            Minung caah Pathian nih a sermi nunnak ngei phuntampi rawhral ternak a rawk rihlo. Amah ning tein a ummi kokek vawlei kha khuacaan thlennak hna siternak tiangin umtu ningcang chiatternak, kokek tupi hna lohtlau ternak, vawleicung um ti hna, nawn hna, thlitu hna thurhnom ternak le cu hnaah aa dormi nunnak ngei thilnung vialte hna kha rawhral ternak cu aṭha lomi sualnak tuah asi. Vawlei i kokek pawngkam cungah sualnak tuah cu kannih a kan ralchanhmi thilṭhalo sualtuah asi bantukin Pathian kha fakpiin a khonden mi sual ṭhalonak tuah zong asi.

9. Caankhatte chungah, Bishop Bartholomeo cu kokek pawngkam he pehtlaimi harnak fianternak caah biaknak, Thlarau lei he pehtlai mi le nunning ziaza he pehtlaimi a hrampi hna zong kha telhchih in ruah awk a herhnak kong a rak langhter rih. Kokek pawngkam he pehtlaimi harnak fianternak ah teikpan lei fimnak in a sullam kawl asi bangin, minung thinlung put remh thlennak cung zongah aa hngatmi asi. Hibantuk kakip in fianternak kha kawl asilo ahcun kannih cu zawtnak hmelchunhnak lawnglawng kha ruahchih mi phun ah a tla lai. Bishop nih a kan cawnpiak mi biaknak lei cawnpiaknak chungin fianternak ah ningcang loin hmannak kha suum le semrelnak in ai rawlh dingah hakkauhnak kha siang ngaiin ahlu peknak in, sawksamnak kha midang hna he ṭhencheuhnak lungthin hna in ai rawlh cio ding, biaknak lei zuamnak in sual ṭhatlonak hna hrawhnak ah a sunghpek mi nakin ahlu peknak in ai rawlh thiamnak kha kawl le cawn aherhnak kong a rak chim.  Hi tuah ningcang cu dawtnak tuah ningcang asi i, duhfah hakkauhnak lungthin ruangah kan duhherh mi lam in lam hlapi ah kan kal lai i, Pathian sermi hi vawlei duhnak leiah cawlcangh in kan kal lai. Hi tuah ningcang cu ṭihnak lungthin, hakkauhnak lungthin le thazaang hmang i namchihnak hna in fakpi, i zuam in luatnak ningcang asi.

            Kannih Khrihfa asimi hna cu hi vawlei kha minung vialte funtomnak in umnak hmelchunhnak asi tiah kan cohlang i, Pathian le mi vialte vawleicung huapin hmunkhatte ah ṭhencheuh hmanṭi in kan umnak hmun asi tiin kan cohlan awk asi. Zungṭhit ngeihlo mi angkifual he aa lomi Pathian sermi vawlei ahhin kannih kan umnak vawlei i ahnubik leidip cung hmanhah Pathian le minung , i tonnak hmun asi kha tangdor tein kan theih ding asi.

Assisi Khua in St. Francis

10. Keimah kha Rome khua Bishop le Pope ah an rak ka thimlio ah, ruahnak ṭhaṭha le lam hmuhsaknak pek i zohkhenh ding tiah min pekmi iang a ngei i, hmailei nornak a ka pekmi mi thianghlim Francis leikap ah ka ruahnak phanh loin, hi cathluan hi ṭial ka duh lo.

            St. Francis cu hliam le rawh fawimi kokek pawngkam kha ṭhatein a zohkhenh i a tling cikcek mi kokek pawngkam kha a thangṭhat i, nuamtein a rak ummi zohkhenh awktlak sinak a rak langhtertu asi tiah ka zumh, ka cohlan taktak mipa asi.

            St. Francis cu kokek pawngkam zohkhenh kilvennak kong a kawl a cawng mipa, zohkhenh kilvennak leikap ah rianṭuantu hna kha a zohkhenh a kilven, a khamhtu mithiang asi i biaknak phunkip in mi tampi nih an dawt i upat hmaizah a tongmi mithiang zong asi.

            St. Francis cu Pathian sermi thil zeizongte le misifak hna le hnonhlawt mi vialte hna kha tlaihchan in a dawtupa asi. Amah cu, a lunglawmh tha nuamnak, sianngai in a nunnak pek i mi ca ṭhathnemnak caah pekchanh in a ṭuannak, hlangfangin a chimrel i tluantlam duhtlai mi lungthin a ngeih caah mi tampi nih upat hmaizahnak kha a rak co.

            Amah cu biatak (Pathian) lei aa zuammi asi bangin sifak ngai le dinfel tein a rak um i, Pathian he siseh, kokek pawngkam he siseh, nunning aa khatmi, minung khat le khat hna he siseh, amah a thinlung put he siseh, hnatlak tein a rak um i Pathian biak khualtlawng mi pakhat zong a rak si.

            Amah cu kokek pawngkam kha ṭhatein zohfelnak, misifak hna caah aa buaktlak ningcangte siding, i zuam in rianṭuannak le minung hna thinlung chungah lungnuam tein chiahnak hna cu ṭhenkhawh asilo mi ṭemnak zunhri bantukin pehtlaihnak a ngei tiah tehte a kan hmuhsak.

11. St. Francis cu kokek pawngkam kong kha kakipin tlinglakte kawl duh asi ahcun kanan (သင်္ချာ) thiamnak, saram lei thiamnak biafang biathuk hna kha lohn hnuah a daldang hna zong cawnkhawhnak innka aa hung i hlangfang tein cawn le kawl asi i, minung tling taktak sinakin um khawhnak cu zeikhidah a chimduh timi a chung taktak hmuhkhawhnak caah a kan bawmh.

            Kannih cu mi zeimaw he kan i duhdawt tikah asi tawnning bantukin, Francis cu ‘Nika pi, Thlapa nu le a hmebik thilnung pakhat kha dengteo in a zoh hna tikah a thinlung, i suum kholoin, hla fungkhat a phanh i, amah i thangṭhatnak hla a saknak ah a dang thilnung vialte hna zong kha lemsoi in a hruai khawh hna.

            Amah cu thilnung vialte hna he biachim in a komh hna i pangpar kung hna hmanh kha phung a rak chim hna i cu hna kha theih hngalhnak thluak a ngeimi thilnung hna bantuk Pathian kha thangṭhat ve awk ah a rak sawm tum hna.

            Amah cu pawngkam vawlei he lehrulhnak ah mifim thiamsang hna thangṭhat mi pungsan asilo, ṭhanchonak tuaktan pungsan zong siloin, amah caah thilnung vialte hna cu dawtnak zunhri in ṭemmi kan farno hna bangin a chiah hna. Cucaah amah cu thilnung vialte hna kha zohkhenh ding ṭuanvo ka ngei tiah a thinlung ah a rak chuak.

            St. Francis a zultu taktak asimi mithiang St. Bonaventure nih a sayapa kong a chimnak ah, amah cu thilnung vialte an chuahnak hrampi asimi kong kha ruahchih in khua a ruatnak in Pathian cung ṭihzah upat deuhnak he a rak khah hnuah, thilnung vialte hna kha zeitlukin an hmet zongah, ka nau, ka naunu tiin a rak kawh tawn hna.

            Hitiin ruahnak hna cu sullam ngeilo mi duhnak zatlan pakhat asi tiah a ruat in fawi le bai in hnon awk aa tlaklo. Aruangcu hibantuk ruahnak cu mi hna i ziaza kha lam thianpiaknak, biakhiah piaknak he a pehtlaih caah asi.

            Kannih cu kokek vawlei le pawngkam vawlei kha kan zohchih tikah Pathian nih a sermi vawlei i thangṭhat tlak asinak, khuaruahhar asinak hna kha langfang tein zohchihnak aa tello ahcun kannih cu, hi vawlei he pehtlaihnak kha kan langhternak ah annih an i dawtnak kong unau ṭafar bantukin chiahmi biafang hman asilo ahcun vawlei cungah kan ngeihmi lungput cu saya le bawi hna bantuk, sawksam mi hna bantuk, caantawite lawng, mah ca ṭhathnemnak a kawlmi caah zohkhenh tlangtlak piaktu ngeilo, zaangfah zawnruahnak a ngeilo mi, a hrawktu hna an si lai.

            Tahchunhnak ningin kan chim ahcun kannih cu vawleicung i a ummi thilnung vialte hna kha kannih he duhtlai tein kan i komh tiah kan ruah cio asi ahcun tuaktan in hmannak le ralrinnak hna cu amah tein chuak dingmi asi ko.

            St. Francis nih sifak ngaiin a umnak, fakpin semrel aa suumnak hna cu biatak aa zuammi hna caah a par pavuan duhherhnak men siloin, a hrampi in remh duhnak tuah ningcang pakhat asi. Thilri hna kha mi hna caah mah duhning in sawksam ding mi thilri hna, minung uknak tangah chiah dingmi thil hna tiah lungput ngeih dingin alnak asi.

12. Chapchih rih ahcun St. Francis cu Bible ca cungah dinfelnak a ngeih bantukin kokek vawlei kha rumra ngeimi cauk nganpi pakhat sinakin hmuh cio dingah a kan sawm. Cu cauk ah Pathian cu kannih he bia aa ruah i, cu thawngin Pathian i tahkhawh asilo mi a dawhnak le ṭhatnak kha caan tawite biakcio dingin a kan sawm, tiah a rak chim.

            Minung hna cu a ngan i aa dawhmi in sernak a ingmi nunnak ngei hna kong ruahchihnak in sertu Pathian kong kan rak hngalh (Wisdom 13:5).

            Pathian cu vawlei a ser hramthawkte khan Pathian nih cun hmuhkhawh asilo mi a sining, zungzal hmunmi a ṭhawnnak le a Pathian sinak kha fiangtein a langhter ko. Cucaah i silhnalh khawhnak zeihmanh an ngeilo (Rom. 1:20).

            Cucaah St. Francis cu a umnak zateik sianginn kulhchung i vawlei hmun pakhat kha zeihmanh cinglo chiah sawhsawh dingin a rak cah tak hna i, cu vawlei hmun ahcun hlingbur hna, aṭha lomi pangpar kung hna an rak khoh caah, cu hna a hmumi paoh cun cu kong hna i an i dawhnak kha zohin, dawhnak kha a sertu, sertu Pathian sinah an ruahnak a phanhnak hnga a timhnak asi.

            Vawlei cu fianter awk a herhmi harnak asilo i lunglawmhte khuaruahhar thlaichun in ruahchih buin thangṭhat hnuah nuam tein umnak ding mi hmun asi.

The post Kokek Pawngkam Dawtnak first appeared on RVA Hakha Chin.

The post Kokek Pawngkam Dawtnak appeared first on RVA Hakha Chin.

]]>
https://rvahakhachin.org/2018/05/08/kokek-pawngkam-dawtnak/feed/ 0 1093
VAWLEI HI HRING LE HNING IN A UMLAI https://rvahakhachin.org/2018/01/03/vawlei-hi-hring-le-hning-in-a-umlai/?utm_source=rss&utm_medium=rss&utm_campaign=vawlei-hi-hring-le-hning-in-a-umlai https://rvahakhachin.org/2018/01/03/vawlei-hi-hring-le-hning-in-a-umlai/#respond Wed, 03 Jan 2018 05:21:00 +0000 https://rvahakhachin.org/?p=490 VAWLEI LE KOKEK PAWNGKAM ZOHKHENHNAK HE PEHTLAI IN POPE FRANCIS CHUAHMI CATHLUAN 2015, May thla ni 24          Biahmaiṭhi 1. Kan Bawipa asimi Bawipa Pathian min kha thangṭhat siko seh (Praise to you my Lord) timi aa dawh ṭihzah asimi hla in kannih vialte hmunkhat in kan umnak hrawmmi inn asimi vawlei hi kannih he hmunkhat […]

The post VAWLEI HI HRING LE HNING IN A UMLAI first appeared on RVA Hakha Chin.

The post VAWLEI HI HRING LE HNING IN A UMLAI appeared first on RVA Hakha Chin.

]]>
VAWLEI LE KOKEK PAWNGKAM ZOHKHENHNAK HE PEHTLAI IN POPE FRANCIS CHUAHMI CATHLUAN

2015, May thla ni 24

         Biahmaihi

1. Kan Bawipa asimi Bawipa Pathian min kha thangṭhat siko seh (Praise to you my Lord) timi aa dawh ṭihzah asimi hla in kannih vialte hmunkhat in kan umnak hrawmmi inn asimi vawlei hi kannih he hmunkhat tein a umṭi mi kan far he aa lawh bantukin kannih kha a kut in a kan cawimi kan dawtmi kan nu he aa lawhnak kong kha Assisi khuami St. Francis nih kan sinah ralring a kan pek.

            Kannih kha a nung in kan um khawhnak hnga a kan bawmhchanh i a kan uk hnuah kan herhmi eiawk thlai rawl phunphun, aa dawhmi muici phuntling pangpar hna le si-ai caah aṭha mi thingkung phunphun a khohter mi kan far le kan nu vawlei thawngin kan Bawipa asimi Pathian a min kha thangṭhat siko seh (St. Francis i nunnak ngei dihlak thangṭhatnak hla).

2. Pathian cu vawlei kha a ṭamhmawih piakmi aṭha aa dawhmi hna kha kannih ṭuanvo hngalh loin kan hmaan palhnak hna ruangah a chuakmi ṭihnung ral hna mah nu (vawleipi) cungah tlakter ruangah, cu kan farhniang cu kan sinah aihram in a ṭap. Kannih cu kan um kha mah nu cungah kan duhpaoh in kan tuah, kan sersat i, teithlak ngaiin hrawhnak nawl a ngeimi, bawi hna bantuk kan i ruah in mah nu cungah kan tuahto men ko.

            Sualhram dantatnak ruangah kan hmuhmi dantatnak hma hna ruangah, minung thinlung ah a hungchuak mi ṭhihphaih duhnak lungthin cu vawlei nawn rawhnak, dinti, thlitu le a nungmi thilnung phuntling nih an tawnlio mi rawhnak hna ah zawtnak hmelchunhnak in an lang.

            Cucaah vawleipi cu a teikhawh lomi phurritpi kha a phorh i, hrawhnak hna kha a in caah, mah nu cu tambik hlawt a ing i sersatnak a inglio mi hna sifak harsami hna chungah a tlak kha mah nu nih a thin a hung.

            Kannih pumpak hrimhrim hi leidip in ser kan si i (Gen. 2:7) kan takpum cu vawlei cung i chemical thilri hna in ser kan si hnuah vawleicung i thli kha kan dop i kan nung kan umcio i, vawlei in a ra chuakmi tiin thianghlim hringṭhannak kan hmuhmi kha kan philh tawn.

MAH HE AA PEHTLAILO TIN LUNGPUT NGEIHAWK ASILO

3. A luancia kum (50) lonh (1962 kum ahkhan, America ram, Russia le Cuba hnahnawhnak ruangah)vawleipi hi nuclear raldohnak a chuak dengmi ṭihnung ral he a rak tonlioah mi thianghlim Pope John-(23) nak nih a rak thanhmi ‘vawlei cungah diahnak umko seh’ (Peace on Earth) timi cathluan ah raltuknak a hnon i daihnak caah remnak tuahnak hna kha a langhter.

            Pope John (23) nak nih cu cathluan in vawlei pumpi um Catholic Khrihfa vialte ca lawng siloin, lungthin ṭha a ngeimi miphun vialte, biaknak kipin nu, pa minung dihlak caah ruahchanh in cathluan a ṭialmi kha asi.

            Atulio caan ahcun vawlei cung pumpi kokek pawngkam thil sining hna rawhralnak kha zapi nih kan tonlioah nica, van le vawlei dihlak in vawlei pumpi cungah i dor in a ummi pakhat cio caah ruahchan in hi cathluan in ralring peknak bia a chimmi asi.

            Keimah ka rak chuahmi Thawngṭhabia in kan hmuhmi lunglawmh nunnuamhnak (The joy of the Gospel) cathluan (2012) ah biaknak lei rianṭuannak hna kha zohfel ṭhan i chanthar chankhat caah a ṭhami ningcang hna in biaknak lei rianṭuannak hna kha ṭuanchuah cio dingin Khrihfa Bupi hmun in Khrihfa chungtel dihlak kha kan forhfial hna.

            Hi cathluan tu ahcun kannih vialte i hrawmmi inn asimi vawleipi nih a tonlio mi thil sining le pehtlaihin miphun kip, biaknak kipin minung vialte he ceihkhang khuakhang ṭi duh ruangah ka ṭialmi asi.

4. 1971 kum ah (rianṭuannak hmun i aherh lomi thil umtuning hna kha remh dingin halnak, Pope Leo nih a rak chuahmi cathluan kum (8) a tlin tikah a sungmi (Blessed) Pope Paul VI cu minung pawngkam rawhralnak kong a thin a phang i minung nih kilvennak umlo kokek pawngkam cung i tuahtonak hna ruangah a chiahrutuk mi a hnuzulh ṭhathnem lonak hna he a ton khawhmi asi kha hitin a rak chim.

            Mihna cu kokek vawlei chungchuak thilri hna kha a palhmi tinhnak hna in mah ca ṭhathnemnak caah a miak lakding menmen in an i ruahchan i, soksam in an hrawkcio caah kokek pawngkam a rawk i mi zate cu a hnuzulh a rawkmi kokek pawngkam umtuning ral nih tlaih i hremmi bantuk asi khomi ṭihnung ral he an i ton (Pope Paul VI).

            Cun Pope Paul VI cu UNO in (Eidin lei le thlaicinnak rian- Food and Agriculture Organization of United Nation) he pehtlaih mi phu i meeting pakhat i (cuhe aa khat mi biafang kha a rak hmang i) bia a chimnak ah seh lei rianṭuannak hna hrambunh i zatlang nunning zulhpuhug upadi ruangah a chak kho mi koke pawngkam hliam in a rawk kho mi ṭhning ral he a ton awk asi i minung nih an ṭuan an tuahmi hna ah a hram in rianrang te thlennak a herh tiah biapi ah chiah in ralrin peknak a rak chim.

Science he pehtlaimi chan he tlaakṭhan karhchonak thiehhngalh fimnak, thiamnak, zatlang nunphung he pehtlaimi nunning ziaza he pehtlaimi, peng le ram hna zongah ṭhanchonak hna he khahchunh in ṭhanchonak a um lo ahcun, cuhna cu minung kha aralchanh i nikhatkhat ahcun minug kha harnak a pek khawh (Pope Paul VI).

5. Mi thianghlim Pope John Paul II cu kokek pawngkam maan cikcek in a rawhdihnak ruangah a thin a rak phang chinchin. Amah nih hmasabik a rak chuahmi cathluan (Mi khamtu- Redeemer of men) ah minung hna cu a caancaan tibantukin mah i kokek pawngkam cu mi hna i tulio ṭhathemnak ca lawng san a tlai i, adang zeiahhmanh san a tlailo, tiah an ruah i an sawksam cio bantukin asinak kong kha ruahawk ngai asi.

            Cucaah a hnuzultu a va siah cun Pope kan pa cu kokek pawngkam cungah ruahnak kha thlen a hau tiah a rak chim. Cu caante ahcun miung leikap he pehtlaimi, adikmi pawngkam zohkhenhnak a chuahnak hnga minung nih tuah ṭuanmi ram hna kha zohkhenh piaknak caah ṭuanmi rian hna cu a tlawmtuk hringhran tiah a langhter. Minung pawngkam a rawhnak cu abiapi tukin chiah dingmi thil asi. Zeicah kan tiah cun Pathian nih mipa, minu hna kha hi vawlei zohkhenh dingin ṭuanvo a rak pek hna hleiah, minung hna i nun ningcang cu thil sining ṭhatlonak a phunphun in khamh zohkhenh dingmi laksawng asi. Kokek pawngkam kha khamh zohkhenh kilvennakk le si ningcang ṭhanchonak caah rianṭuannak ah minung ṭhutdir khuasak tintuh, zuar dingin chuhter mi thil chuahnak, hmannak nincang le ram uknak aana upad hna zon ha tampi tlenrak hau te lai.

            Minung hna i kenkip ṭhanchonak ah nunning ziaza leikap kha philh awk an ṭha lailo. Mi hna a ṭhanchonak he pehtlaimi riankip ah minung huham kha tlin cikcek in upat a herh i, kan pwngkam i vawleipi zong kha ruachih ahau ve hnuah thilnung paoh kokek an nunning kong, ningcang tein sermi hi vawlei cungah pakhat le pakhat pehtlai tein pehtlaihnak hna zong ruahchih dingasi ve.

            Vawlei umtuning thlen duhnak in minung nih tuah rianṭuannak hna cu Pathian cu vawlei cung i a ummi thil zeizong vialte kha mi vialte ca i laksawng ah a kan pekmi tinhnak he aa khat awk asi.

6. Kannih hlandeuh ah Catholic Bupi kha a rak uktu, Pope Benedict XVI kan bawipa nih ruahnak a rak chuahmi cu palhmi phung ṭhatlo cungah hram a bunhmi phungning lomi ṭhanchonak phung zapi kha hlonhdih i, kokek pawngkam sining aṭhatnak kha upatnak aamahkhan a pek khawh lomi kha a theihmi sipuazi ṭhanchonak pungsan hna zong kha remh le fehter a herh. Pope nih a langhter mi cu vawleipi kong ṭhencheu dih in, cekhlatnak ah zohnak kikhat lawngin biachah awk asilo. Kokek vawlei cu ṭhencheu dih cikcek khawh asilo i pakhatte lawngin aa funtom mi asicaah, cu ahcun kan pawngkam, a ning in umnak, nu/pa he pehtlaimi, innchungkhar he pehtlaimi, zatlang nunphung he pehtlaimi tiin a dal dihlak aa tel. Cucaah a hnuzul ah kokek pawngkam rawhralnak cu minung le thilnung vialte hmunkhat tein daitein kutsih umṭinak caah muisam a cuanter mi zatlang nunphung he zong naih tein pehtlaihnak a ngei (Benedict 16).

            Pope Benedict kan bawipa sung nih minung nih ṭuanvo tlolh in tuah rianṭuannak ruangah kokek pawngkam cu tampi hliam in a rawk timi kha fehter dingin a rak hal. Minung i zatlang nunphung lei pawngkam thil sining hna zong an rawk. Hi rawhnak a phunhnih ningtein i hrawm in biangeitu (sualtuahtu) cu a chiahru ngaimi phung (upadi) pakhatte ruangah asi. Cucu tuchan mi hna nih tuahsernak hna lamhmuhsaktu, mikip nih el khawh lomi (Pathian pekmi) ahmaan mi a um ti kha cohlan duhlonak le mi hna pumpak zalonnak kha zohkhenh uktu ngeilo, rikhiahnak umloin an thangṭhat cionak ruangah asi. Minung cu mah caah tiin mah nih sermi zalonnak pakhatte lawng kha biapi ah chiah awk asilonak kong an philh tawn. Minung kan takpum hi kanmah nih kan i sermi asilo. Minung ah nunnak thlarau le thinlung a um bantukin minung kokek zong kha a ngeimi kan si.

            Pope kan bawipa sung nih Pa pakhat lung retheihnak ruangah Pathian sermi hi vawlei nih a tonmi ṭihnung ral hna kha kannih nih theihṭhan awk ah hitin a rak forhfial. “Vawlei i van (vanchiat ṭhatnak) kha kannih pumpak nih teithlaktu kan si i zeizongte hi kanmah ukmi thil an si hna i, kannih dihlak cu zeizongte kha kan ca ṭhathnemnak lawngah kan hman. Kannih cu minung nakin a sangdeuh mi (Pathian) a um timi kha fehter duhlo in, mah pum hleiin zei thildang hmanh kan hmuh khawh lo caan thawkin Pathian nih a sermi thilnung vialte hna kha hmanpalhnak tuah hram kan rak thawk”.

The post VAWLEI HI HRING LE HNING IN A UMLAI first appeared on RVA Hakha Chin.

The post VAWLEI HI HRING LE HNING IN A UMLAI appeared first on RVA Hakha Chin.

]]>
https://rvahakhachin.org/2018/01/03/vawlei-hi-hring-le-hning-in-a-umlai/feed/ 0 490
LAUDATO SI https://rvahakhachin.org/2017/12/07/laudato-si/?utm_source=rss&utm_medium=rss&utm_campaign=laudato-si https://rvahakhachin.org/2017/12/07/laudato-si/#respond Thu, 07 Dec 2017 03:10:00 +0000 https://rvahakhachin.org/?p=353 CARDINAL CHARLES BO BIACAH             Chan a pehpeh Catholic bupi rianṭuantu asi i hruaitu asimi Pope hna cu Catholic khrihfa hna ca lawng siloin vawleicung mi vialte ṭhathnemnak kha rak awrh chungin cathluan tampi ṭial i an rak chuah i lam hmuhsaknak, ralrin peknak, zohkhenh khamhnak hna kha dawtnak hrambunh in an tuah cio.             […]

The post LAUDATO SI first appeared on RVA Hakha Chin.

The post LAUDATO SI appeared first on RVA Hakha Chin.

]]>
CARDINAL CHARLES BO BIACAH

            Chan a pehpeh Catholic bupi rianṭuantu asi i hruaitu asimi Pope hna cu Catholic khrihfa hna ca lawng siloin vawleicung mi vialte ṭhathnemnak kha rak awrh chungin cathluan tampi ṭial i an rak chuah i lam hmuhsaknak, ralrin peknak, zohkhenh khamhnak hna kha dawtnak hrambunh in an tuah cio.

            Khrihfa hna zumhmi Genesis bible 2:15 ah Pathian cu Eden dum kha zohkhenh dingin minung kha ṭuanvo a rak pek hna. An duhpaoh in vawlei chaih, thingkung hau, phihkhar le tuah duhmi paoh tuah dingin le hrawk dingin nawl a rak pekmi hna an silo. Asinain tuchan minung hna cu thlauh khawh lomi duhfah hakkauhnak tangah mizapi ṭhathnemnak kha ruahpiak lo. caansau ṭhathnem lonak kha zeiah rello in mah ca duhfah tuknak, hruhhrang ngaiin, mah nih hngatchanh in an nunnak hi vawlei i tlang tupi le tiva hna kha zohkhenh kilvennak ngeilo. mah ca ṭhathnemnak caah an hrawh hna. Vawlei chungchuak thilri hna kha tahnak leng piin an chuah an sawksam hna. Hmailei chanthar  mino hna an nunnak caah thukpi ruahpiak dingah zawnruahnak lungthin an thlau. A herh lomi sehzung hna kha ningcang loin an sak hna i a thianglo meikhu hna kha kan dopmi thli chungah siseh, sivai luhtermi sehzung chuah thilri hna le ti ṭhalo hna kha kan din kan ei liomi, tiva chungah an hlonh an thletnak in kannih cu sivai kan ei kan dop hna.

            Vawlei thlitu kha a thianter mi akik alum a buaktlak termi bawmtu thingkung hna zong a hram tanglo tiangin zawnruahnak ngeihlo in an hau, an cawh an chaih hna i sipuazi an kawlnak hna ruangah nifate rianrang ngaiin kan sungh hna i vawleicung khuacaan ningcang lonak hna kha Myanmar ram le vawleipi zong nih chiahru ngaiin a ingtuarh ve mi asi.

            2008 kum lio i a rak hrangmi saikalone Nagis thlichia cu minung zapi (150,000) nunnak thlarau kha a rak sunghter hna i minung dihlak (800,000) inn, lo ngeilo nunning ah a rak phakter hna caah minung a dihlak (2.4 million) nuai 2.4 nunnak kha a rak hliamter hna. Tukum 2015 ah leimin, tilianhnak ruangah Kalay le Hakha khua hna a rak hrawh ve. Minung zapi (35 million) nuai 35 hna i lei le lo thlaikho hna, saṭil saram va hna tampi an rak sungh. Minung zapi nuai (1.7), 1.7 million tluk hliamnak an rak tong. Myanmar ram laifang Irrawaddy peng le Rakhine State hna zongah tilianhnak dan kha fakpiin an rak ing ve. Kokek ral kha hmaitohnte a chiahrubik a rak tongmi hna cu, mi sifak a tamdeuh an si. Ṭuanvo a ngeitubik hna cu mah ca a ruatmi lawngte an si.

            Cu asicaah vawlei kokek pawngkam zohkhenh awk a herhlio caan ahhin vawlei i aa dawhnak le aman ngeihnak hna, vawlei le kokek pawngkam kha zohkhenh awk caah minung ṭuanvo hna le zohkhenh asilo ahcun kan in dingmi ṭhathnem lonak hna kha ṭhakhun in meivan a pekmi Pope Cathluan Laudato Si (Nangmah kha inthangṭhat cio hna seh) cu kannih minung vialte nih rel in man ngeihter tlakmi Cathluan asi tiah forh buin kan sawm hna.

Cardinal Charles Bo

Archbishop of Yangon Catholic Archdiocese.

The post LAUDATO SI first appeared on RVA Hakha Chin.

The post LAUDATO SI appeared first on RVA Hakha Chin.

]]>
https://rvahakhachin.org/2017/12/07/laudato-si/feed/ 0 353