St. Peter le St. Paul hna cu AD 64 kumah Nero Siangpahrang nih a rak thawkmi hremnak i a laar bikmi ramsa hna an rak si. An Biakinn hna cu kum 2000 leng a rauh tiang Pathian biaktambik an rak nak hmun a si. Vawleicungkip Bishop hna cu Bawipa Jesuh le Bupi rianhnak an i pekchanhnak i hrim`han dingah lamkaltu hna thlanah kum 5 dan voikhat an va leng `heu tawn.

The post Rome khua Um Mithiang Peter le Mithiang Paul Biakinnpi (Basilica) Pekchanhnak Puai first appeared on RVA Hakha Chin.

The post Rome khua Um Mithiang Peter le Mithiang Paul Biakinnpi (Basilica) Pekchanhnak Puai appeared first on RVA Hakha Chin.

ALL SOULS’ DAY

A THICIAMI THLARAU HNA CAAH THLACAMPIAKNAK NI

November ni (2) cu, a thiciami thlarau hna ‘Puai Ni’ tiah rikhiahmi ni sunglawi asi. Kan duhdawtmi hna thlarau kha cinken i theihṭhannak in conglawmh thlacampiaknak le thlacampiak a herhmi thlarau dang hna caah thlacampiak dingah hi ni ah puai tuahnak chan cu asi. Bupi nih mah ni kha vancungram an phak hlan, Thianternak Hmun (Purgatory) ah a um liomi thlarau dihlak hna caah thlacampiak dingin ni sunglawi sinak ri a chiahmi asi. (Note; November thla thlakhat chung hi a thiciami thlarau hna caah thlacam piaknak thla asi).

November ni (2) ahhin Hellhme (Purgatory) ah a ummi thlarau hna vialte kha philhlonak in conglawmh ni asi. Hellhme cu sualhme tuahnak ah a thimi hna asiloah an tuahmi sualnak caah sualman liamnak a tuah rih lomi hna kha Paradise zungzal nunnuamnak hmun an phak hlanah Thianternak Hmun asiloah umtuning pakhat asi. Hellhme i intuarhnak ah Pathian kha luantuk in ngaihlanghnak, hmuhduh tuknak hna aa tel. (Paradise nunnuamhnak hmun le Hellhme cu zungzal in a hmun nain Hellhme tucu hmanungbik biaceihnak ni ah a dihdongh telai). Kannih cu Hellhme i a ummi thlarau kha an sual dandatnak daihter dingah ahlei tuahpiaknak in siseh, thlacam piaknak in siseh, Missa halpiaknak in siseh kan bawmhkhawh hna.

November thla ahhin vancungram i a ummi teinak a hmucang mi khrihfabu kha conglawmhnak in siseh, Hellhme ah thianhnak caah sualmanliamnak a tuah liomi khrihfa hna kha conglawmhnak in kokek nak a lonhmi mithiang hna he pumkhatte sinak kha a hmuhsak. Trent Council nih phungning in a thanhmi cu, Hellhme i a ummi thlarau hna caah kan tuah khawhmi cu thlacam piaknak, ahlu peknak le hleice in Missa pekchanh, halpiaknak hna an si. Hellhme i a ummi thlarau hna, anmah pumpak (asiloah) pakhat le pakhat an i bawmhkhawh lonak cu vancung i a ummi mithiang hna le vawlei i a ummi zumtu hna i thlacamnak cung lawngah aa hngatmi an si. Annih cu an sualnak ruangah fahtemh innak kha an tuar. Annih cu Pathian i ahmaan tein umnak kha tehtekhaan dingah an sualnak ruang i ngaihchiatnak ah a tlin cikceklo ruangah sual dantatnak a ingmi an si.

Hellhme, a umnak kong hi 2Maccabees Bible ah kan hmuh. Judah Maccabeus cu milem hna kha hlutmi thuam hna aa hruk i a thicia mi thlarau hna caah Jerusalem Bawipa inn nganpi ah thlacam pekchanhnak a rak tuah, tiah a ti. Annih cu sualnak ah a thimi an si caah nunnuamhnak Paradise hmun ah kal khawhlo, hremnak Hell zongah kalkhawh loin an um. Cucaah annih cu Hellhme (Purgatory) timi “Thianternak Hmun) ah an kal. 2 Maccabees 12:46 ah “Cucaah misual hna caah an sualnak kha thlahpiak asi khawhnak hnga, sualthlahnak raithawinak kha a tuahpiak hna nak thawngin annih nih thatlonak chung khan an luat lai” tiah a ti.

Pope Benedict (4)nak nih 1915 kum, vawleicung Ralpi pakhatnak ah relcawklo a thimi hna thlarau kha bawmh awkah Tlangbawi paoh nih annih caah November ni 2, MITHIANG HNA PUAINI ahhin Missa Raithawinak voi (3) tuah dingah forhfial in a rak thanh. Cucaah hi ni ahhin Missa voi (3) an tuah asi. Voikhatnak cu Hellhme i a ummi thlarau hna caah, voi (2)nak Missa cu Pope i a tinhnak ah teinak a hmuhnak hnga caah le avoi (3)nak cu Tlangbawi i amah pumpak tinhnak caah a si. Hi Missa a voithum ningin hleice sual luatternak a um caah Missa halpiakmi thlarau cu a tlingmi sual luatternak (ngaihthiamnak) a um. Khrihfa hna nih hi Missa chungah telkhawh kan i zuam awk asi. Mithi ca thlacam piaknak kong tling deuh in – Catholic Khrihfa hna nih Bupi cawnpiaknak ningin November ni (2) ahhin Thlanmual leiah kal in a thiciami hna caah Missa ngaih le thlacam piaknak kan ngei. Zeicah? Pathian a zum i Jesuh Khrih hnu a zulmi paoh kan thih tikah a dingmi thlarau cu vancung ah a kai lai i, a sualmi hna thlarau cu zungzal hacang rialnak hmun Hellram ah kal a silai, tiah kan zumh cio. Sihmanhsehlaw, Pathian nih cun a thianghlimmi le nunnak cauk chungah min ṭialmi (Bia. 20:15) lawng kha a pennak vancungram ah amah he zungzal umṭi dingin a lakte hna lai. pathian nih amah he zungzal nunṭi ding ahcun a thiang cikcekmi kan si a herh.

Minung cu kan thih tikah kan nunlio i kan tuahser ningcio in dantatnak kan in cio ding asi ko nain, a hngalko buin sualnak a tuah hramhram mi le hngalhlo ruangah sualnak a tuahmi pahnih cu an sualnak aa khat lailo. Pathian a zum i nifatin amah duhnak tuah kha aa zuamlen ko nain, duhfahtuk, thinhun, hakkauh, nahchuah, ziarngeih le sikhuat, ralchanhnak… sualnak hme semtete he a thimi thlarau hna cu Hellram phanh tlakin sualngantuk a tuahlo nain, vancung luhcolh khawhnak dingah a thianghlim ṭunglo mi thlarau hna an si i, hi thlarau hna cu sualman liamnak hmun (Thianternak Hmun) Purgatory-Hellhme ah an kal lai, tiah Bupi nih a cawnpiak. Purgatory kong hi Bible thiang chungah dairek in aa ṭiallo nain hi hmun a sawhduhnak le a hmuitinhnak Bible biafang kan hmuh len ve.

Bible ca chungah Purgatory-Thianternak Hmun asiloah Hellhme kong hi; “Thlarau thonginn, mithi hna thawngṭha chimhnak hmun, zalonnak le luatnak hmuh dingah temhtuar innak hmun, mei in an rianṭuan ning cio ah hneksak deelnak hmun, tlawmpalte dantat an innak hmun, hmailei chan ah sualngaihthiamnak hmuhkhawh rihnak (hnabei seinak) hmun, mithi hna sualthianhnak hmun, mei chungin chuah (khamh) ṭhannak hmun” tiah bia tungphei hnuhmai let in a phunphun in kan hmuh.

Hell tlak ding sualnak kongah (Mt. 12:32) ah kan hmuhmi cu;- “Mi Fapa ralchan in bia a chimmi cu ngaihthiam khawh asiko lai, sihmanhsehlaw, Thiang Thlarau ralchanh in bia ṭhalo a chimmi cu tuchan ah siseh, hmailei chan ah siseh ngaihthiam khawh an si lailo” a ti.

Bible nih a chimmi Hellngan zong asilo, vancungram zong asi fawnlo i, vawlei zong asi fawn lomi, a dangtein hmun a umrih mi, Hellmei chung tlak awk in sualnak a tuah lomi hna le, Pathian hmai hmuh awk tlakin a thiang ṭunglo mi hna, an sual thurhnawm thianhnak hmun a herhnak le cuka i a ummi thlarau hna ca i thlacampiak a herhnak kong kha a tawinak in langhter ka vun i zuam lai.

+ Filipi 2:10-11, Cucaah Jesuh min upat awk caah vancung i a ummi vialte hna le vawlei tang vawlei i a ummi vialte hna nih an khuk an i bil lai i … ‘Jesuh cu Bawipa a si’ an ti lai.

+ Biathlam 20:11-15, A sualnak kha mei in hneksak deel asi lai …

+ 1Kor. 3:13-15, Thihnak le mithi khua zong nih khan, an hrenmi mithi kha an hun chuah ve hna … Nunnak cauk chung i min ṭiallo mi paoh cu Meialh tili ah an paih hna.

+ Biathlam 7:13-16, Himi hna hi hremnak nganpi a ingmi kha an si, Tuufa thi chungah an puan an suk i an puan cu a vaar cang.

+ Heb. 12:14, Nunnak thiang ngeilo in, ahohmanh nih Pathian cu an hmu kho lailo.

+Rom. 3:13-18, A dingmi ahohmanh an umlo.

+ 1Jn. 1:8-10, Kannih nih sualnak kan ngeilo kan ti ahcun kanmah le kanmah kan i hlen asi i … Pathian cu lihchim ah kan ser …

+ Mt. 5:26, Biangaite kan chimh, dan an i tatmi a donghtiang khitkhet in na in hlantiang, thong ahcun na um lai.

+ Isaiah 6:5-7, Meiṭil nih na hmur an tawngh cang; cucaah cun mawhchiat awk na sinak cu a lo cang i na sualnak cu ngaihthiam na si cang.

+ Eph. 4:9, “A hung kai” ti cu a sullam zeidah asi? Hmasabik ah “A rung ṭum” tinak asi. Cucu vawlei tang vawlei ahkhin a vung ṭum tinak asi.

+ 1Pet. 3:19, Thlarau in a nunnak cun, thong i thlakmi thlarau hna sinah a vung kal i phung a chim.

+ Psalm 30:3, David Siangpahrang nih cun mithi khua in na ka kirter ṭhan, khorthukpi chungah a vung kalmi hna sinah kaa telve nain ka nunnak cu na ka pekṭhan.

+ Isaiah 42:6-7, “… A muimi thonginn chungah a ṭhumi cu na luatter hna lai.”

+ Jude 1:23, “Meichung khan chuah hna ulaw khamh hna u …”

Ulenau hna, a cunglei i langhtermi Bible caang hna kan zoh tikah Hell nganpi lengin a dang hmun pakhat a umrih i, cu hmun Purgatory i a ummi thlarau hna caah thlacampiak a herhnak kong ka vun chim rih lai.

Minung hi kan thih i hmanungbik biaceihnak ni ah minung kha zumhnak a ngeih le ngeihlo cuaithlainak in, bia a kan ceih lailo i kan rak tuahsermi a chiat ṭhatning cio khin biaceih kan silai i kan tuahning cio khan kan hmuh (zun) lai (2Kor. 5:10). Cuticun minung kan tuahser ning cio in dantatnak kan ing lai ti a hngal, a theihko buin sualnak a tuah hramhram mi le a hngalhlo ruangah sualnak a tuahsual mi pahnih dantatnak cu aa khat lailo ti duhnak a si. Phungthluk 25:4 ah “Ngun kha a ek hlonh law cutikah zungthiam nih thildawh ah a ser lai” a timi cu sualnak kha Pathian nih a hlonhpiak dih hna hnuah Mithiang ah an chuahter lai, tinak a si.

Cun 1Jn. 5:16 ah kan hmuhmi cu, “Mi pakhat nih a unau pakhat kha thihnak tiang a phanmi asilo mi sualnak a tuah kha a hmuh ahcun nunnak a petu ding Pathian sinah khan thla a campiak lai. Cucu thihnak tiang a phanmi sualnak a tuah lomi hna caah asi. (Hell a tlacang mi hna caah asilo). A pehrih mi cu, palh in tuahmi thil vialte hi sual an sidih ko, sihmanhsehlaw, sualnak vialte hi thihnak a phanpi mi sualnak an sidih lo” a ti. Cathiang nih “THIH” a timi cu Pathian he i ṭhen kha a si i, thlarau le pum aa ṭhen i minung thih kha “Aa Hngilh” tiah a ti.

Catholic lawng nih hmanmi Bible 2Maccabees 12:42-43 chungah, “Pa ralṭha Judah mi kha raltuk ah a thimi hna sualnak hmual cu an mit in an hmuh cio cang bangin sualnak in mah le mah i thianh awk ah ralkap hna kha a forh hna. Cuhnuah pakhat cio sin khan phaisa a hal hna i, drakma tangka thonghnih dengmang an ngah i, mah phaisa cu Jerusalem khuapi ahkhan, an sual raithawinak caah a kuatpiak hna”. Cucu thawhṭhannak kha lungtak tein a zumh caah asi.

A cunglei i mithi hna caah Pathian biakchanh pekchanhnak an tuah poah in, mithi thlarau hna caah sualngaihthiam an sinak hnga thlacampiaknak an tuahmi hi thil sunglawi asi i ṭhathnemnak nganpi a ngeiko ti kha kan i zohchunh awkah a kan chimh.

Purgatory (Hellhme) kong i thlarau hna caah thlacampiak kong le Khrih Pum le Thi in Missa tuahnak raithawi pekchanhnak le nawlpiaknak kong hi AD. 211 thawkin Khrihfabu tuanbia le Pathian biakningcang a rak ṭialtu hna asiloah Church of  Fathers (Bupi Pale hna) a simi (1) Tertulian (2) Origen (3) Cyzianzus (4) John Chrysostom-Pope (5) Cyprian  (6) Ambrose (7) Augustine (8) Basil (9) Gregory the Great tiin Thiang Thlarau ṭhawnnak a ngeimi Catholic Bupi Pale hna nih mithi hna thlarau caah thlacampiak hna u, tiah Catholic Khrihfabu hna kha biatak tein an rak forhfial hna tikha Bupi tuanbia cauk chungah kan hmuh.

Cucaah hawidawt hna, Purgatory – Thianternak Hmun- Hellhme i a ummi, mithi thlarau hna caah thlacampiak hi santlai ṭhathnemmi asiko, tiah na zumhkhawh asiah le, na zumhkhawh hringhran lo asi zongah, Purgatory cu a um hrimhrim ko ti le mithi hna thlarau caah thlacampiak cu santlai ṭhathnemmi asiko ti cu Bible caang le Khrihfa Bupi hramthawhnak Pale nih tehtekhaan in an kan chimh i an kan chiahtak dihko cang.

Catholic Bupi nih a cunglei i Bible caang le Pupa hna cawnpiaknak a tlinh i a rak zumhmi hi, zeizong vialte he a tlingmi le a tlinhkhotu Khrih i “Pum” asi caah asi. “Ahotal nih, ‘ka lung cu ka thianter i ka sualnak in ka thiangcang’ an tikho lai maw?” (Phungthluk. 20:9). Bawipa tlang ahcun ahodah a kaikho lai? a biakinn thiang chungah ahodah a lutkho lai? tuahnak le lungthin in a thiang i, siasal kha bia lo i hlennak biakam a tuah lomi kha an kai kho lai i an lut kho lai. Bawipa nih thluachuah a pek hna lai i, annih a khamhtu hna Pathian nih an suallo a ti hna lai” (Psalm 24:3-5).

Catholic Khrihfabu nih kumfatin November (2) ni ah mithi vialte thlarau hna caah Thlanhmun ah thlacampiaknak le Missa Raithawi pekchanhnak a tuahpiak zungzal. Hi ni ahhin thlacamnak in siseh, Missa ah itel venak in siseh, ahlu tuahpiak (pek)nak in siseh telkhawh i zuam hna u sih!

Nobert Ca Ling (Office of Social Communication-OSC)

Hakha Diocese

The post A THICIAMI THLARAU HNA CAAH first appeared on RVA Hakha Chin.

The post A THICIAMI THLARAU HNA CAAH appeared first on RVA Hakha Chin.

St. John Lateran Biakinn Thluachuah Pek Ni (313) AD

        St. John Lateran, St. Peter, St. Paul le St. Mary Mayar timi Rome khua Biakinn pi pali lakah St. John Lateran Biakinnpi cu a hlunbik le a pakhatnak (asaangbik) tiah an timi Biakinn pi a si. Siangpahrang Constantine nih a hlutmi vawlei hmun cung ah kum 313 lio in an rak sakmi a si. Cu chan lioah Lateran inn tiah an rak ti. A hramthawkah “Khamhtu Pathian Biakinn” tiah rak theihmi asinain ahnu ahcun John pahnih hna, Tipil petu John le Thawngṭtha ṭtialtu John hna i zohkhenhnak tangah pekchanhmi a si. Biakinn pi i Biakṭtheng (Altar) ah lamkaltu mithiang Peter nih a rak hmanmi thing biakṭtheng thilhlun hna zong an i tel. Cu Biakinn chung i Bawipa thisa chiahnak hrai kha mithiang Peter le mithiang Paul i an lu zuk in an thlet chih.

        Rome khua i Cathedral le Pope umnak a si bantukin Biakinnpi i a hmai cuangah “Rome khua le vawleipi Biakinn hna Nu le Lu” timi tlangtar ca aa ṭtial. Hi puai tuahchannak cu biakam tlolhlonak le Pope he pumkhat sinak hmelchunhnak caah a si. Antioch khua in St. Ignatius nih a chim ningin Pope cu Dawtnak biading hna dihlak uktu le a kilkamhtu a si a ti.

The post St.John Lateran Biakinnpi Puai first appeared on RVA Hakha Chin.

The post St.John Lateran Biakinnpi Puai appeared first on RVA Hakha Chin.

Bawipa Thisa cohlaan ningcang he Pehtlai in Theih ding

• Mithiang Sixtus I, 115 AD nih a chimmi; “Thilri thianghlim hna cu Bawipa caah thianhhlimhmi hna (Tlangbawi) dah tilo cu midang nih an tongh awk a si lo.” Cucu Tlangbawi le Bishop lawng nih a thiangmi thilri (Bawipa Thisa) asiloah a chung thilri pawl kha an tawlrel awk a si tinak a si lai.
• St. Basil the Great, 330-379 nih a chimmi; “Kut in Communion (Bawipa Thisa) cohlaannak nawl cu minung hna cungah pul tlun caan (ngaleu) “ကပ်ဘေး” (Pandemic), i chawnh kha a fawi mi zawtnak ttha lo tlun caan lawngah onh a si.” Hi bia hi 348 AD ah Jerusalem khuami Mithiang Cyril sin bia a rak lehnak ah chimmi a si. Saragossa Council, 380 nih, kut in Bawipa Thisa a cohlang mi paoh cu Khrihfabu in chuak hna seh a rak ti.
• Rey The Synod of Rouen, 650, nih kut in Bawipa Thisa cohlaannak kha a ningcang lomi sining le thil ah a chuahter khawh a rak ti i a rak kham.
• Constantinople khua ah a voiruknak Ecumenical Council, 680-681, nih zumtu hna kha an kut in Bawipa Thisa cohlaan lo dingin a rak kham hna. Nawl a zul lomi cu Khrihfabu chungin chuah ding tiang in ralrinnak a rak pek hna.
• St. Thomas Aquinas, 1225-1274, Summa Theologica, Part III, Q. 82, Art. 3, Rep. Obj. 8, ah “Bawipa Thisa sacrament cu a Thianghlim mi a si caah, nawl ngeitu hna lawng nih tawngh phung a si. Cu a thianghlim mi (sacrament) Bawipa Pumsa le hrai cu tlangbawi hna lawng nih tongh ding a si” tiah a ti.
• Trent Council, 1545-1565, nih “Tlangbawi lawng nih a thianghlimmi kut in Bawipa Thisa cu tonghnak nawl cu Lamkaltu phunglam a si” tiah a ti. 
• Pope Paul VI nih, Memoriale Domini ah, “Bawipa Thisa sacrament tonghnak le peknak nawl phunglam hi kan i tlaih peng ding a si” tiah a ti. 
• Pope John Paul II nih, Dominicae Cenae ah, “A thiangmi Bawipa Thisa kha kut in phawtzamh cu thimmi tlangbawi hna covo a si,” tiah a ti.

The post BAWIPA THISA COHLAN NINGCANG first appeared on RVA Hakha Chin.

The post BAWIPA THISA COHLAN NINGCANG appeared first on RVA Hakha Chin.

ROSARY SIANGPAHRANG BAWINU, 1571

          Kanmah caah Rosary Siangpahrang Bawinu puai kha 1571 kumah Mithiang Pio V nih Lepanto khua rili raldohnak philhlonak caah a rak tuah. Turkey ralkap hna an rak teinak Khrihfa ti-ralkap hna i teinak cu ngaknu thiang Nu Mary zohkhenhnak thawngin a si tiah kan ti khawh. Amah i zohkhenhnak kha a thiangmi Rosary camnak in hmuh a si.

          Upat awk tlak mi hlan tuanphung ningin, duh nungmi thlacamnak kha mithiang Mithiang Dominic sinah Nu Mary nih a rak chimh mi a si ti asi. Salm nambat hna he aa lomi Maw… Mary i lawmko … thlacamnak cafang 150 kha, culio i careltu hna nih a sullam an theih kho lo. Maw … Mary thlacamnak a hramthawk lei cu Luka thawngṭha chungin laakmi a si i a pahnihnak lei cu Tradition, hlan pupa hna chimning hna fonh in laak mi asi. Biathuk 20 hna a simi lunglawmhnak biathuk, Ceunak biathuk, Ngaihchiatnak biathuk le khuaruahhar biathuk hna cu Nu Mary le Jesuh Khrih i a biapi a nunnak lamthluan kha a langhtermi a si. Paul VI nak nih Biathuk hna kha ruatchih loin Rosary camnak cu nunnak thaw a ngei lomi minung he an i lo, tiah a chim. Ceunak biathuk hna cu Mithiang Pope John Paul II nih chapṭthan mi a si.

   Italy ram, Loretto khua i Biakinn ah an lakmi Litany hna kha kum 1592 lio Rosary thlacamnak ah an rak camchih Rosary pa (10) cam dih hnu paohah zulhawk kan cam mi (Maw … Jesuh, Kan sualnak vialte rak kan ngaithiam law …) kha kum 1937, Fatima khua ngakchia pathum hna sinah Nu Mary a rak lang lioah Nu Mary nih a cawnpiakmi hna a si.

          Thlacamnak pakhat lawng kha atu le atu kan cammi cu a kan simhtiah a timi hna sinah hngalhter duhmi cu Datpiaa hlun a simi, Kan dawtmi hna kha “Kan dawt, Kan duh” tiah voizeizat tiang kan ti hna hmanhah simh bia a umlo bantuk kha a si. A thianghlimmi Rosary cu Dawtnak muisam a si.

The post Rosary Siangpahrang Bawinu first appeared on RVA Hakha Chin.

The post Rosary Siangpahrang Bawinu appeared first on RVA Hakha Chin.

Pa, le Fapa, le Thiang Thlarau min in. Amen.

 Biaknak Thlacamnak (Bawipa thisa hmai thlacamnak)

Tahchunh khawh lo in a lianngan mi Pa, Fa, Thiang Thlarau, Thumkomh Pathian, hika ah na um taktak tiah ka zumh caah ka lungthin dihlak in kan dawt i, upatnak nganpi he kan biak. Keimah cu nangmah muisam in na ka ser hlei ah na biaknak phung dingah na ka hruai pinah chunzan in na ka zohkhenh zungzal caah na cungah ka lung a lawm ngaite. Nihin chung i ka ruahnak le ka tuahsernak vialte kha nangmah kan pek dih. Sualnak le ṭhatlonak ral phunzakip chungin ka khamh ko tuah, tiah toidornak he kan nawl, Maw Bawipa Pathian. Amen

 Zinglei pek chanhnak

Maw Jesu Lungthin Thiang, nihin chung i ka tuah hnga mi, ka ruah hnga mi , ka in hnga mi sifah retheihnak vialte le ka cam hnga mi thlacamnak vialte kha na Lungthin Thiang duhnak he aa khat tein siter awkah a Thiang mi Mary Lungthin in na sinah kan pek. Amen.

Bawipa Thlacamnak (Mt. 6:9-13)

Vancung a um kan Pa, na min thiang ko seh, na pennak tlung ko seh, vancung bantuk in leicung ah na duhnak tuah si ko seh.

Nifa kan herh mi rawl kha nihin kan pe ko sawh. Kan cung i a sual mi kan ngaihthiam hna bangin, kan sualnak kha kan ngai thiam ve tuah. Sualforhnak ah phak ter lo in ṭhatlonak in kan khamh tuah.

 Bawinu Mary sin thlacamnak (Lk. 1: 28,42)

Maw Mary, Pathian vel in na khat i, Bawipa cu nangmah he a um. Nang cu nuu vialte lak ah thluachuah hmu mi na si i, na chung chuak Jesu kha thluachuah a hmu. Mithiang Mary, Pathian Nu, kannih mi sual kha atu le kan thih lai caan ah thla kan cam piak tuah, Amen.

Thumkomh Pathian Thangṭhatnak (Rom. 11:36)

Sunparnak cu Pa, le Fapa, le Thiang Thlarau cungah um ko seh; hramthawh lio caan bantuk in atu le a zungzal um ko seh, dong hin loin. Amen.

Lamkaltu hna zumhnak bia (Mt. 28:19-20 )

Zeizongtuahkho, van le vawlei sertu Pa Pathian ka zumh. Thiang Thlarau in a pawi i Ngaknu Thiang Mary nih a hrinmi, Pathian Fapa ngeihchun kan Bawipa Jesu Kri ka zumh. Pontias Pailat kut ah temhnak a in, vailam an tah, a thi i an vui, mithi khua ah a ṭum i nithumnak ah mithi sinin a thoṭhan. Vancung ah a kai i zeizong tuah kho Pa Pathian orhleikam ah a ṭhu. Khi hmun in mithi le minung biaceih awkah a rung ṭum ṭhan lai. Thiang Thlarau, a thiangmi Katholik Bupi, mithiang mi pumkhat sinak, sualngaihthiamnak, pum thawhṭhannak le zungzal nunnak ka zumh. Amen.

 Zumhnak thlacamnak (Mk. 16:16 )

Maw ka Pathian, nangmah kha kan zumh i na Bupi cawnpiak mi vialte kha ka zumh dih. Zeitintiah nangmah chim mi bia a si i, na bia cu a ding.

 Ruahchannak Thlacamnak (Rom 8:24 )

Maw ka Pathian, lei cungah na vel bawmhnak le vancung ah zungzal nunnuamhnak hmuh awkah a ka Khamhtu Bawi Jesu Kri thawngin kaa ruahchan. Zeitintiah na rak kan kamh cang i na bia cu a hmun zungzal.

Dawtnak Thlacamnak (Mt. 22:37-49, 1Cor.13:13)

Maw ka Pathian, nangmah cu na ṭhat tuk caah zei zong vialte nakin kan dawt. Nangmah caah ka innpa kha kei mah pum bantuk in ka dawt hna lai.

 Pathian Nawlbia Pahra (Ex. 20:1-17 )

(1) Keimah cu Bawipa na Pathian ka si; Keimah hlei in pathian dang kha zumh in na bia lai lo.

(2) Na Bawipa Pathian min kha sersatnak in va hmang hlah.

(3) Pathian ni kha thianter va philh hlah.

(4) Na nu le na pa va upat hna.

(5) Lai va nawng hlah.

(6) Nuu le paa sualnak tuah hlah.

(7) Va fir hlah.

(8) A hmaan lo mi tehte va khaan hlah.

(9) Midang nuva kha va hngar hlah.

(10)Midang thil kha va hngar hlah.

 Bupi Nawlbia Panga

(1) Zarhpi ni le biaknak puai ni ah Missa nan ngai lai.

(2) Kum khat ah a tlawmbik ah voikhat tal sualthlah nan hal lai.

(3) Bawi Jesu thawhṭhan caan chungah a tlawm

bik ah voikhat tal

Bawipa thisa nan ei lai.

(4) Sa le rawl ulh ni ah nan ulh lai.

(5) Bupi rianṭuannak ah nan bawmh lai.

The post Catholic Bupi Thlacamnak first appeared on RVA Hakha Chin.

The post Catholic Bupi Thlacamnak appeared first on RVA Hakha Chin.

Pope Francis i Nawlnak

Middle East thil sining cu lungrethei ngaiin ka zulh peng, cun aa telmi party (phu) vialte sinah buainak hi a karh lonak hnga, cun Gaza in aa thawkmi, minung bawmhnak thil sining cu a faktuk i a hmun kho lo. Lungtak tein daihnak kawlnak nih buainak a hmih lai, dawtnak nih huatnak a tei lai i lehrulhnak cu ngaihthiamnak nih a hloh lai tiah thla ka cam.

          Hremnak a tongmi Ukraine, Myanmar, Sudan caah ka thlacamnak ah i telve dingin kan in nawl: ral nih a denmi hna nih an duh tukmi daihnak kha an hmuh khawhnak hnga Pakistan le Afghanistan ramkulh hna ah miphun thleidannak hloh khawhnak ding le ahleiin nu thleidannak hloh khawhnak ding caah kan i zuamnak le thlacamnak ah i telve hna usih. “Thlacamnak he lungrual tein, Pathian bia in ka donghter: “U le nau hna, kannih zong, caan kipah, kan lungthin chungah hi hnemhnak kha zumhnak he kan khualtlawnnak hi thawk`han usih: “Pathian caah cun a si kho lomi zeihmanh a um lai lo.” Cun mahhi kan zumh ahcun khuaruahhar thil kan tuah lai. Pathian caah cun a si kho lomi zeihmanh a um lai lo.”

 Jesuh Khrih ah na ta a simi

   Msgr. Andrea Ferrante

   Kawlram ca Pope Palai.

The post Pope Francis i Nawlnak first appeared on RVA Hakha Chin.

The post Pope Francis i Nawlnak appeared first on RVA Hakha Chin.

            St. John Lateran, St. Peter, St. Paul le St. Mary Mayar timi Rome khua Biakinn pi pali lakah St. John Lateran Biakinnpi cu a hlunbik le a pakhatnak (asangbik) tiah an timi Biakinn pi a si. Siangpahrang Constantine nih a hlutmi vawlei hmun cung i kum 313 ah an rak sakmi a si i cu chan lioah Lateran inn tiah an rak ti. A hramthawkah “Khamhtu Pathian Biakinn” tiah rak theihmi asinain ahnu ahcun John pahnih hna, Tipil petu John le Thawng`tha `tialtu John hna i zohkhenhnak tangah pekchanhmi a si. Biakinn pi i Biak`theng (Altar) ah lamkaltu mithiang Peter nih a rak hmanmi thing biak`theng thilhlun hna zong an i tel. Cu Biakinn chung i Bawipa thisa chiahnak hrai kha mithiang Peter le mithiang Paul i an lu zuk in an thlet chih.

            Rome khua i Cathedral le Pope umnak a si bantukin Biakinnpi i a hmai cuangah “Rome khua le vawleipi Biakinn hna Nu le Lu” timi tlangtar ca aa `tial. Hi puai tuahchannak cu biakam tlolhlonak le Pope he pumkhat sinak hmelchunhnak caah a si. Antioch khua in St. Ignatius nih a chim ningin Pope cu Dawtnak biading hna dihlak uktu le a kilkamtu a si a ti.

The post St. John Lateran Biakinnpi Puai first appeared on RVA Hakha Chin.

The post St. John Lateran Biakinnpi Puai appeared first on RVA Hakha Chin.

Khrih ah dawtmi nu le pa u le nau hna mitampi nih an tuah caah ka tuah ve timi siter duhlo nak lung siaherhnak he hi Caapar in kan cheuh ve hna.

Missa ah ka hmuhmi cu Mithianghlim ri chungin cheukhat le Khrihfa cheukhat hna cu Bawipa Thisa Sacramentu kha an kut in donh i an ei mi kan hmuh hna. Kutdonh in a ei mi cheukhat hna cu a fekmi konglam chimnak umlo in Changreu sawhsawh valak in ei mi phun, Bawipa Thisa upat biaknak azor sual lai ti ka phang ngai. Kutdonh in Bawipa Thisa einak cungah Catholic Bupi i ruahnak lungput zeitindah a um. Kan nu Bupi i ruahnak lungput kha theih a hau. Kan nu Bupi nih Bawipa Thisa kha kutdonh in ei cohlannak kha tha a pe lo. Zeicaah tha a pek lo timi Catholic Bupi i ruahnak lungput paruk (6) kha a vun langhter lai.

1. Bawipa Thisa kha kutdonh in ei nak cu ningcang thar asi bantukin, khi bantuk tuahnak kha hman duh ahcun Bawipa Thisa Sacramentu kong kha Pathian bia cawnnak cataang (Sunday school) ah ṭha tein theih a ho bantukin, kutdonh in i laknak suallam zong khaṭha tein kan theih aho lai.
2. Bawipa Thisa kha kutdonh in ei, cohlan mi tuahsernak kha khuapi tampi ah tam deuhin kan hmuhnak cu Siangbawi an tlawmtuk tiah hmuhnak ruangah Khrihfa sawhsawh hna nih Bawipa Thisa kha kaa in cohlannak kha tha an pek lo pinah an hawile midang hna zong kha kut in cohlan ding tha an pek i an tukforh hna. Kutdonh in cohlannak, einak kha kan hnatlak pi asi ahcun zeitik hmanhah Bupi upadi ah a lungtling lomi hna kha thapek bantuk asi lai.
3. Bawipa Thisa kha kutdonh i einak i a nganbikṭihnungbik mi cu Bawipa Thisa cungah chiahmi upatnak le biak upatnak kha a zorternak a si. Catholic Khrihfa tamdeuh nih kutdonh in Bawipa Thisa einak kha aa tlaklo mi upat lonak tuahser ning asi tiah an ruah. Cu ve bangin Bawipa Thisa kha kut in donh i a ei hnga ding vialte hngakchia hna telh in an ei hlanah a kut thiang tein an iṭawl hrimhrim lai tiah na ruat maw?
4. Siangbawite nih an thinphang bikmi cu pekchanh ciami Bawipa Thisa changreu kha kutin donh i a ei mi hna cu catlap tein toidor ngaiin ei asi cia kha a hngalhcia lai. A suallam cu Bawipa Thisa donhnak pakanpar an va hman hmanh ah Bawipa Thisa changreu in a beuh i arak tla mi pelpawite te cu a kam leiah a liamfuan lonak ding kong zeirel loin a philhmi Khrihfa tam deuh hna i kutchung ah Bawipa Thisa peknak i sining cu zeitindah asi hnga.
5. A ruangdang pakhat cu zumhnak a dermi asilo ah thinlungput a tling cikcek lo mi asilo ah a lung hmanlo, a hrut, a Aa mi hna i Bawipa Thisa kha hmaizah tlakmi in an tuahsual lai timiṭihnun kha a si. Pathian bia cawnnak cataang (Sunday school) ah Bawipa Thisa Sacramentu kong khaṭha tein a theifiang lomi Catholic Bupi cawnpiaknak khaṭha tein lam hmuhsaknak a inglo mi hna cu Bawipa Thisa kutdonhin einak kha changreu sawhsawh valak i ei mi he aa khat ko tiah an ruah khawh.
6. Bawipa Thisa kha kut in ei cohlan khawh asi ko tiah fawi tein kan ruah ahcun thinphan ding pakhat a um rih. Cucu a dang kan unau Khrihfa Bu dang hna nih “Catholic Khrihfa hna nih Bawipa Thisa cungah an chiahmi zumhnak le pumhbiaknak kha thazaang der dingin an soisel khawh i an nih i Bawipa zaanriah einak he aa khatbak mi asi ko tiah an chim khawh. A cunglei i langhter mi Catholic Bupi i ruahnak lungput paruk (6) kha kan hngah hnuah kutdonh in Bawipa Thisa ei cohlan a tlak maw/ tlak lo timi kong tu cu nangmah cungah aa hngal asi cang.

The post BAWIPA THISA KHA KUTDONH IN EI COHLANNAK first appeared on RVA Hakha Chin.

The post BAWIPA THISA KHA KUTDONH IN EI COHLANNAK appeared first on RVA Hakha Chin.