The post first appeared on RVA Hakha Chin.

The post appeared first on RVA Hakha Chin.

Pa, le Fapa, le Thiang Thlarau min in. Amen.

 Biaknak Thlacamnak (Bawipa thisa hmai thlacamnak)

Tahchunh khawh lo in a lianngan mi Pa, Fa, Thiang Thlarau, Thumkomh Pathian, hika ah na um taktak tiah ka zumh caah ka lungthin dihlak in kan dawt i, upatnak nganpi he kan biak. Keimah cu nangmah muisam in na ka ser hlei ah na biaknak phung dingah na ka hruai pinah chunzan in na ka zohkhenh zungzal caah na cungah ka lung a lawm ngaite. Nihin chung i ka ruahnak le ka tuahsernak vialte kha nangmah kan pek dih. Sualnak le ṭhatlonak ral phunzakip chungin ka khamh ko tuah, tiah toidornak he kan nawl, Maw Bawipa Pathian. Amen

 Zinglei pek chanhnak

Maw Jesu Lungthin Thiang, nihin chung i ka tuah hnga mi, ka ruah hnga mi , ka in hnga mi sifah retheihnak vialte le ka cam hnga mi thlacamnak vialte kha na Lungthin Thiang duhnak he aa khat tein siter awkah a Thiang mi Mary Lungthin in na sinah kan pek. Amen.

Bawipa Thlacamnak (Mt. 6:9-13)

Vancung a um kan Pa, na min thiang ko seh, na pennak tlung ko seh, vancung bantuk in leicung ah na duhnak tuah si ko seh.

Nifa kan herh mi rawl kha nihin kan pe ko sawh. Kan cung i a sual mi kan ngaihthiam hna bangin, kan sualnak kha kan ngai thiam ve tuah. Sualforhnak ah phak ter lo in ṭhatlonak in kan khamh tuah.

 Bawinu Mary sin thlacamnak (Lk. 1: 28,42)

Maw Mary, Pathian vel in na khat i, Bawipa cu nangmah he a um. Nang cu nuu vialte lak ah thluachuah hmu mi na si i, na chung chuak Jesu kha thluachuah a hmu. Mithiang Mary, Pathian Nu, kannih mi sual kha atu le kan thih lai caan ah thla kan cam piak tuah, Amen.

Thumkomh Pathian Thangṭhatnak (Rom. 11:36)

Sunparnak cu Pa, le Fapa, le Thiang Thlarau cungah um ko seh; hramthawh lio caan bantuk in atu le a zungzal um ko seh, dong hin loin. Amen.

Lamkaltu hna zumhnak bia (Mt. 28:19-20 )

Zeizongtuahkho, van le vawlei sertu Pa Pathian ka zumh. Thiang Thlarau in a pawi i Ngaknu Thiang Mary nih a hrinmi, Pathian Fapa ngeihchun kan Bawipa Jesu Kri ka zumh. Pontias Pailat kut ah temhnak a in, vailam an tah, a thi i an vui, mithi khua ah a ṭum i nithumnak ah mithi sinin a thoṭhan. Vancung ah a kai i zeizong tuah kho Pa Pathian orhleikam ah a ṭhu. Khi hmun in mithi le minung biaceih awkah a rung ṭum ṭhan lai. Thiang Thlarau, a thiangmi Katholik Bupi, mithiang mi pumkhat sinak, sualngaihthiamnak, pum thawhṭhannak le zungzal nunnak ka zumh. Amen.

 Zumhnak thlacamnak (Mk. 16:16 )

Maw ka Pathian, nangmah kha kan zumh i na Bupi cawnpiak mi vialte kha ka zumh dih. Zeitintiah nangmah chim mi bia a si i, na bia cu a ding.

 Ruahchannak Thlacamnak (Rom 8:24 )

Maw ka Pathian, lei cungah na vel bawmhnak le vancung ah zungzal nunnuamhnak hmuh awkah a ka Khamhtu Bawi Jesu Kri thawngin kaa ruahchan. Zeitintiah na rak kan kamh cang i na bia cu a hmun zungzal.

Dawtnak Thlacamnak (Mt. 22:37-49, 1Cor.13:13)

Maw ka Pathian, nangmah cu na ṭhat tuk caah zei zong vialte nakin kan dawt. Nangmah caah ka innpa kha kei mah pum bantuk in ka dawt hna lai.

 Pathian Nawlbia Pahra (Ex. 20:1-17 )

(1) Keimah cu Bawipa na Pathian ka si; Keimah hlei in pathian dang kha zumh in na bia lai lo.

(2) Na Bawipa Pathian min kha sersatnak in va hmang hlah.

(3) Pathian ni kha thianter va philh hlah.

(4) Na nu le na pa va upat hna.

(5) Lai va nawng hlah.

(6) Nuu le paa sualnak tuah hlah.

(7) Va fir hlah.

(8) A hmaan lo mi tehte va khaan hlah.

(9) Midang nuva kha va hngar hlah.

(10)Midang thil kha va hngar hlah.

 Bupi Nawlbia Panga

(1) Zarhpi ni le biaknak puai ni ah Missa nan ngai lai.

(2) Kum khat ah a tlawmbik ah voikhat tal sualthlah nan hal lai.

(3) Bawi Jesu thawhṭhan caan chungah a tlawm

bik ah voikhat tal

Bawipa thisa nan ei lai.

(4) Sa le rawl ulh ni ah nan ulh lai.

(5) Bupi rianṭuannak ah nan bawmh lai.

The post Catholic Bupi Thlacamnak first appeared on RVA Hakha Chin.

The post Catholic Bupi Thlacamnak appeared first on RVA Hakha Chin.

Meta Data 2 – Kan Konglam

Roman Catholic (RC) Bupi i lubik a simi Pope umnak Vatican i tlangtlaknak le hruainak thawngin Chin (Lairam) Catholic Bupi cu Mandalay Diocese kut tangah le chungtel si ti loin “Hakha Diocese” tiah auh in Laimi chungin Bishop thim a si lai tiah 1992 kum ah Pope John Paul II nih thawng a rak thanh i a rauhhlan ah Rev. Fr. Nicholas Mang Thang cu Hakha Diocese i Bishop si awkah Rome khua nih a thim colh. 1993 kum March thla ah Mandalay Diocese in i ṭhen i Hakha Diocese dirhnak puai le St. Joseph’s Cathedral Biakinnpi hun puai cu sunglawi ngaiin tuah a rak si. Bishop Nicholas Mang Thang hruainak tangah lungkhat thinkhat in hmainor ṭi dingin tinhmi pali hna cu: (1) Thlarau lei he a pehtlaimi rian, (2) Fimcawnnak, (3) Ngandamnak le (4) Ṭhanchonak caah RVA (Radio Veritas Asia) hna an si. RVA awthlahnak cu a sining a sangtukmi le a har ngaimi a si hleiah awthlahnak caah a herhmi thilri a tlamtlin lo ruangah siseh, hmuhtonmi le thiamnak nih a tlinh lo caah siseh, AD 2000 kum dongh tiang cu awthlahnak lei ah a caan hmaan tein ṭuanchuah khawh a rak si rih lo. 2001 kum lawngin co-ordinator nih a caan khiah piakning in a caan hmaan tein in awthlahnak cu tuah khawh a rak si. Kalay Zone, Tedim Zone, Hakha Zone, le Mindat Zone tiin Zone pali in ṭhen a rak si.

2002 June Thla 25 ni ah tuahmi meeting i biakhiahnak bantukin, RVA zone aiawhtu thim an rak si. Hakha RVA Zone aiawhtu dingah Saya Thomas Kip Ling (tleicia) le Saya John Tial Khuai nih ṭuanvo an rak lak. Chin miphun cu kan holh aa khah dih lo caah a tlangpi in Tedim, Falam, Hakha, le Mindat tiin holh phunli in awthlahnak tuah a rak si. Hi holh phunli cu awthlah caan rikhiah piak a rak si. Hakha Diocese caah Auxiliary Bishop, Fr. Felix Lian Khen Thang cu 2006 May ni 6 ah Kalaymyo ah Bishop Ordination pek a si. 22-5-2010 ah Hakha Diocese chungin Kalay Diocese dirh le ṭhen a si lai tiah Pope Benedict XVI nih thanhca a chuah. Cuticun Hakha Diocese le Kalay Diocese tiin pahnih an hung si cang. Kalay le Hakha Diocese tiin aa ṭhen hlan ahcun Hakha Diocese caah zung (office) hna cu Kalaymyo ah hrambunh a rak si. Cuticun Bishop Nicholas Mang Thang a ṭhutnak zung cu 2010 hnu thawkin Hakha ah a thar in ṭhial le hrambunh ṭhan a si. Culawng siloin RVA Hakha Chin awthlahnak zung zong Hakha ah an ṭhial. RVA Hakha Chin (Hakha holh) in awthlahnak zung le hruaitu nih a tlaihmi biatlang tawi cu “A Call to Serve Via Air” ‘Media in PathianThawngtha Bia thanhnak’ ti hi a si.

Hakha ah zung ṭhial a si hnu in Rev. Fr. Philip Za Hei Lian (tleicia) nih 2010 in 2015 tiang Director of Hakha Chin Service a ṭuan. 5-10-2015 ah Fr. Philip Za Hei Lian cu Pathian sinah a kan dinh tak. Fr. Philip rian chaangtu dingah Fr. David Khin Hmung an thim. Fr. David Khin Hmung nih Diocese i Signis Director a kemh chih. 2017 thawkin nihin 2024 tiang Fr. Paul Kip Thawng nih RVA Hakha Service, Co-ordinator a ṭuan.

 Hakha holh in vawlei pumpaluk-um Laimi (Chin) pawl kha Biatak a simi Khrih Thawngṭha hrawm awkah le Hakha Diocese chungum (ramchung), ramleng um Chinmi hna pakhat le pakhat a pehtlaih tertu sihram seh tiah saduhthahnak nganpi kan ngei.  Vawlei pumpaluk i a ummi Laimi (Chinmi) vialte Khrih Thawngṭha kan theih i Khrih ah zumhnak, tuahnak le mission ah pumkhat kan sinak le Diocese i vision a simi “Na pennak tlung cang ko seh” timi Bishop hmuitinh a tlinnak hnga caah a si. Ramchung ramleng Chinmi vialte, Hakha holh a thei i a rel kho le a ngai khomi vialte nih ra kan leng ve uh tiah kan in sawm hna. RVA Chin Service nih Thawngṭhabia phuannak, nitin ruahding muru tete, Bible relnak, Pod card le Quote card, Pathianbia cawnpiaknak, Catholic Bupi le a mithiang hna tuanbia kong, Pope biacahnak le thawngpang dangdang hna zong nikhat ah a tlawmbik voi (4) hrawng post khawh kan i zuam. Zarpini pumh lio le Missa raithawinak program zong Facebook live in kan thlah. RVA Hakha Website le Facebook Page hi rak len ding le Thawngṭha Thiang karhter dingah “Comment, Share le Like” tuahnak in thazaang kan pe cio uh tiah Bawi Khrih min in kan in sawm hna.

Meta Data 3 – Pehtlaihnak

Catholic Bishop’s House

Zithit Quarter, Hakha

Chin State, Myanmar.

Email- catholiconline0@gmail.com

Phone – 09793217246

Latest Stories – Konglam Thar

Feature Content – Hleice Langhtermi

Gallery – Hmanthlak

The post RVA Hakha Kan konglam tawi first appeared on RVA Hakha Chin.

The post RVA Hakha Kan konglam tawi appeared first on RVA Hakha Chin.

Pope Francis i Nawlnak

Middle East thil sining cu lungrethei ngaiin ka zulh peng, cun aa telmi party (phu) vialte sinah buainak hi a karh lonak hnga, cun Gaza in aa thawkmi, minung bawmhnak thil sining cu a faktuk i a hmun kho lo. Lungtak tein daihnak kawlnak nih buainak a hmih lai, dawtnak nih huatnak a tei lai i lehrulhnak cu ngaihthiamnak nih a hloh lai tiah thla ka cam.

          Hremnak a tongmi Ukraine, Myanmar, Sudan caah ka thlacamnak ah i telve dingin kan in nawl: ral nih a denmi hna nih an duh tukmi daihnak kha an hmuh khawhnak hnga Pakistan le Afghanistan ramkulh hna ah miphun thleidannak hloh khawhnak ding le ahleiin nu thleidannak hloh khawhnak ding caah kan i zuamnak le thlacamnak ah i telve hna usih. “Thlacamnak he lungrual tein, Pathian bia in ka donghter: “U le nau hna, kannih zong, caan kipah, kan lungthin chungah hi hnemhnak kha zumhnak he kan khualtlawnnak hi thawk`han usih: “Pathian caah cun a si kho lomi zeihmanh a um lai lo.” Cun mahhi kan zumh ahcun khuaruahhar thil kan tuah lai. Pathian caah cun a si kho lomi zeihmanh a um lai lo.”

 Jesuh Khrih ah na ta a simi

   Msgr. Andrea Ferrante

   Kawlram ca Pope Palai.

The post Pope Francis i Nawlnak first appeared on RVA Hakha Chin.

The post Pope Francis i Nawlnak appeared first on RVA Hakha Chin.

(26 JULY)                                          Dominican Kodaw 

Hi puaini he pehtlaiin daite le lungtak tein khua kan ruah hlanah (thlacam hlanah) Nu le Pa he pehtlaimi puaini hna kong, Khrihfabu hna nih kan tuah ningcang, tuahni hna cu nikhat le nikhat, hmunkhat le hmunkhat aa lo cio lo i hmunram le nun phunglam ningcio in aa dangdang in an tuah cio kha kan hmuh. Cheukhat hmun hna ahcun Pa ni, Nu ni tiah ni dangtein an tuah i, hmun cheukhat hna ahcun Nu le Pa hna ni tiah komh in an tuah kha hmuh a si. Myanmar ram Catholic Bupi ahcun Bawinu Mary i a nu le pa a simi St. Joachim le St. Anne puaini, 26 July ni ah kan tuah ciomi cu phunglam pakhat bantukah a cang cang kan ti khawh. Cucaah July thla 26 ni cu Bawinu Mary i a nu le pa hna ni a si bangin, Nu le Pa hna ni ti zongin Myanmar Catholic Khrihfa hna nih kan cohlan i kan theih. 

Bupi chung phungning in fehtermi Bible thiang ah Joachim le Anne cu Nu Mary i a nu le a pa an si, tiah kan hmu lo. Nain, James (ယာကုပ်) timi, hlan Bible pakhat ah Joachim le Anne timi innchungkhar tuahkhat ah kum upa (tarlei) an si tiang fa ngei kho loin an um. Cuhnu nikhat ah Pathian Vancungmi pakhat cu nuva hna hmai ah a ra lang i fate (naute) pakhat nan hrin lai i, mah ngakchia kha Pathian sinah nan pekchanh lai, tiah a rak ti hna. Cuhnuah fanute Mary kha an hrin i an zohkhenh an cawmken hnuah Pathian bia an cawnpiak pahin ahnubik Pathian nu sinakah aa tlak in an chuahter, tiah a langhter. Annih cawnpiaknak le chimhhrinnak thawng lawnglawng in Mary nih, “Bawipa, na bia bangin ka cungah tlung ko seh” tiah a chim khawhnak a si, tiah a ṭial. Zeibantuk zulh tawnmi phunglam ning hmanhah siseh, Bupi chung tu ahcun Joachim le Anne nuva hna cu zohchunh awktlak mi nu le pa tuahkhat sinakin hramthawhnak Khrihfa hna chanlio thawk tein upat hmaizahnak an rak pekmi Mithiang hna sinakin an rak cohlan hna.

Nu le Pa hna he pehtlaiin Bupi chung Bible hlun, Bible thar hna ah fiangtein cawnpiaknak a um ko. Nawlbia (10) chung i (4) nak ah “Na nu le na pa kha va upat hna” tiah a cawnpiak. Catholic Bupi i a thiangmi zumhnak cawnpiaknak 2215-2220 chung zongah fiangtein a cawnpiak.

Vawleicung i a ummi minung nuai tampi chungin kannih caah nu le pa timi hi dikthliar tein kan chim ahcun Papa le Nunu timi, minung pahnih lawnglawng an um. Nain, kan nunnak ah, kha Papa le Nunu bantuk a simi hna zong nu le pa sinakin upat hmaizah awktlak mi an si ve. Buddhist zumhnak nih a khuhchilhmi Myanmar-Fimnak Bible cawnpiaknak (နီတိကျမ်း) zongah upat awktlak (အနန္တော အနန္တ) phu chungtel sinakin nu le pa kha a hmuhsak hna. Cuve bangin kannih Khrihfa cawnpiaknak zongah nu le pa timi cu upat awktlak mi lawng siloin, Pathian nih fale caah hi vawlei ah khinhmi (ṭuanvo) pekmi Pathian aiawhtu kuzale an si i, nu le pa timi cu nawlngaih awktlak mi an si kha fiangtein a kan cawnpiak. Bawi Jesuh Khrih pumpak hrimhrim zong nih hi vawlei a rak umlio ah (a rak ṭumlio ah) St. Joseph le Mary hna kha upat tein le an nawlngai in a rak um kha Thawngṭhabia nih roca a chiahmi kan hmuh.

Nawlbia (10) kha ṭhenhnih ah ṭhen i zohfel khawh a si. Nawlbia pathumnak tiang cu minung nih Pathian cungah chiah dingmi thinlungput he pehtlaiin a cawnpiak mi a si i a tangmi nawlbia (7) cu kannih minung khat le khat cungah kan ngeih (chiah) dingmi lungput ah Nu le Pa cung chiah dingmi lungput cu pakhatnak ah a um. Cucaah nawlbia (4) nak ah “Na nu le na pa va upat hna” tiah a tinak cu a si. Nawlbia (7) i pakhatnak (hmasabik) nawlbia a si bantukin nu le pa hna cu kan nunnak ah hmasabik hmunhma a lami an si. Kannih kha minung nunnak ah a kan hruaitu hmasabik tawngh a ingmi hna cu nu le pa an si. Kannih kha fimnak a kan chim hmasabiktu zong nu le pa an si i hmaisung Saya hna tiah chuankhaan mi an si. Kannih kha a kan theithiam khotu hmasabik hna zong nu le pa an si caah, seichia le bawmchia (rop) lawnglawng hlonh phung an si tawn nain fapa ṭhalo, fanu hrut cu an hlaw bal hna lo timi phungthluk a chuahnak a si. Nu le pa dawtnak cu a sawhsawhte a sinain dong kho lo tiangin a ngantuk hringhran caah ca in ṭial khawh lo tiang a si. Myintmo tlang timi tlang sangpi hmanh nu le pa dawtnak hmai ahcun a hme, a niamtuk rih.

Sihmanhsehlaw tuchan pitar putar nu le pa hna cu zaangfah awktlak ah an i chuah cang. Sipuazi kha papektuk chan asi caah zeizongte cu tuaktan an si tikah nu le pa hna zong tuaktan an ing ve cang. Nu le pa hi kum upa an sicang caah san an tlai tilo tiah tuaktan an in cang ahcun kuatnak ding hmun cu pitar putar chiahnak inn (keha) a si ko. Cheukhat a sualdeuh (chiahru) deuhmi cu fale nih hlawt in an kaltak mi kha a si. Innchungkhar Bupi ah dawtnak hmanh hi sipuazi bantukin an tuak cang ko lo mei? Tarinn hna zong timhcia in tuahmi, nu le pa hlawtnak rian tiah mitampi nih an ruah. Lungfah awk ngai a si.

Hawidawt hna… Nihin nu le pa puaini ah kannih hna nih khi hna kha thukpi in ruah dingah kan sawm hna. Ahleicein Bawipa Jesuh zohchunh in tuah aa zuammi Khrihfa hna i a thiangmi zumhnak ah Dawtnak cu a sangtuk hringhran. Kannih nih, ‘Pathian cu Dawtnak a si’ ti tiang dawtnak lawnglawng in Pathian fa kan sinak kha tehte kan khaan ding a si. Cuti tehte kan khaannak ah hmasabik dawtnak ngeitu an si caah kha hna he, i pehin tuahnak cu Pathian innchungkhar sernak ah tawhfung an si. Cucaah Bupi cawnpiaknak ningin nu le pa hna cu upat awktlak le nawlngaih awktlak an si. Annih tinvo thawngin an nawl kan ngawihawk a si. Phundang incun Pathian cung kan lungput cu nu le pa kha an nawl kan ngaihnak in kuttongh in kan tuah khawh mi zong a si.

Nihin nu le pa puaini ah kannih nu le pa dihlak nih Sts. Joachim le Anne hna kha kan zohchunh khawh hna i fale hna lamhruai khomi nu le pa hna sikho dingah thlacam hna usih! Cuve bangin kanmah pumpak zong Bawipa Jesuh bangin nu le pa kha upat, ngaih thiammi fale hna siter dingah thlacamnak in kuttongh in zuam cio usih!

Nobert Ca Ling (OSC)

The post NU LE PA PUAI first appeared on RVA Hakha Chin.

The post NU LE PA PUAI appeared first on RVA Hakha Chin.

St. Anne; Bawinu Mary a nu (Kumzabu pakhatnak) 

          Bawinu Mary i a nu le pa min kha Bible ah hmuh a si lo; Asinain, pupa zulhtawn, chimtawn mi phunglam ningin (Tradition ningin) Bawinu Mary a nu cu Anne a si i a pa cu Joachim a si tiah kan theih. Anne, Anna or Hanah tiah auh a si i a sullam cu veel thluachuah (grace) timi sullam a ngei. Mary a pa Joachim i a sullam cu Jahweh nih hlankan in a timhtuah timi sullam a ngei. Annih an fanu kha (Mariam = Mary) tiah an auh. Mary timi sullam cu Pathian nih a thlacamnak aw a ngaih piak tinak a si. Kan nu Bupi cu St. Joachim le St. Anne hna kha ngaknu thiang Mary i a nu le a pa sinakin upatnak a pek hna. Annih kong kha hnonmi Bible ah aa telmi St. James Thawngṭha chungah hmuh khawh a si. Mah Bible cu St. James nih kumzabu (2) ah a rak ṭialmi a si. Asi kho ko, tiah zumh a sinak cu veel (grace) tiah sullam a ngeimi Anne kha vancungmi nih vawleicung mi vialte nih thangṭhat in an cawisan dingmi fanu thiang kha na paw in na pawi lai, tiah Anne kha a rak chimh. Constantinople khua ah Biakinn pakhat kha amah min bunhin an rak pekchanh. Kumzabu a lai tuahcun mi nih an upatnak kha kaupiin a rak hmuh. Kumzabu (4) ah Jesuh i a pi, Bawinu Mary i a nu Anne kha upat peknak cu nichuahlei Bupi ah fiang tein hmuh khawh a si. Kumzabu (8) a hun phak tikah nitlaklei Khrihfa Bupi zong nih hmaizah upat peknak an tuah ve cang.

          1548-kum tiang ahhin Bupi chungah Puaini sinak rikhiah (26 July) si rih lo. St. Anne kha Britain le Canada ahcun an upat ngai. Amah milem a umnak hmun paoh cu a minthang ngai. “St. Anne cu nu hna nih fa an hrin lai tik caan ah an bochan dingmi nu” a si.

St. Joachim (Kumzabu pakhatnak)

          Bawinu Mary i a pa tiah zapi nih theihmi St. Joachim nunnak kong kha Bible ah aa tel lo nain, Joachim kha Yahweh nih hlankan in a timhtuah tiah sullam a ngei. Cucu hnonmi Bible St. James chungah hmuh khawh a si. Joachim le Anne, an fanu Mary hna cu Galilee peng in an ra i Jerusalem ah an caan an donghter tiah an ṭial.

          St. Helena nih Sts. Joachim le Anne hna kha upat peknak in Biakinn nganpi a rak sak. Cu hmunah anni hi thlan lungkua upat peknak kha kumzabu (9) tiang cat loin an rak tuah. Ahnu ahcun kha Biakinnpi kha Muslim Bali nganpi ah a cang. 1889 kum ah hlan phunglam ningin Bawhte Jesuh innte kha an ṭamhmawih ṭhan. St. Joachim tucu kumzabu (16) thawkin upatpek conglawmhnak kha a rak co. Amah cu Mary a ngakchiat lioah Bible thiang kha relding le hlathlai ding a cawnpiaktu a si tiah chimmi pa a si. St. Joachim puaini cu nichuahlei Bupi ah a hlan tukmi puai a si. Nitlaklei Bupi ahcun kumzabu (15) thawkin fiang tein hmuh khawh a si.

          Kan nu Bupi nih fanu thiang (Ngaknu thiang) Mary i a nu le pa a simi Sts. Anne le Joachim puaini kha Nu le Pa Puaini (Parents Day) tiah fonh in 26 July Puaini ah a tuahter mi hi aa tlak ngaimi a si. (Nu le Pa Puaini hi kumzabu pakhatnak in a rak i sem cang i kumzabu (15) ahcun ṭhatein a rak hrin cang ti khawh a si.) Nu le Pa ni hi, nu le pa hna kha dong loin philh lo, cinken camcinnak asi caah kan philh awk asilo i kan hnon hrimhrim awk zong asilo. Tehte pakhat in ka vun langhter lai, –

-Nu dawtnak cu, na mit pahnih na chinh tiang hmanh ah aa chin bal lo; Pa dawtnak nihcun a mit in bia a chim lo. 

-Nu nih vawleipi he theihternak a tuahpiak i, Pa nihcun vawleipi kong kha a cawnpiak.

-Nu nih nunnak kha a pek, Pa nih nunṭhannak kha a pek.

-Nu nihhin rawlṭam tihal in a kan chia ballo; Pa nihcun rawlṭam tihalnak aman kha a theihter.

-Nu nih ralring in umnak kha pa a pek; Pa nihcun ṭuanvo lakthiamnak kha pa a pek. 

-Nu nih tlu rillo dingin a khampiak; Pa nihcun thawhṭhan thiamnak kha a cawnpiak.

-Nu nihcun lam kalthiam ding kha a cawnpiak i Pa nih nunnak lamthluan ah karhlan thiamnak a kan cawnpiak. 

-Nu nihcun a hmuhtonnak chungin a cawnpiak; Pa tu nihcun nangmah na hmuhton mi chungin cawnnak i lakthiam ding a cawnpiak.

-Nu nih khuaruat hmuhkhawhnak hna kha a ruatter; Pa tu nihcun a hmaannak kha a ruatter. 

-Nu dawtnak kha kan chuahka tein kan hngalh cang. Pa dawtnak tucu mah pumpak nih Pa dirhmun phak hnu ceo ah hngalh le theih a si.

-Nu le Pa chimhhrinnak kha ngai ulaw zul uh!

Na nu le na pa kha daw hna. Na nu le na pa kha mansung ah chia in tlaihchan hna.

A thicia mi na nu le na pa hna caah thla campiak hna! 

          Hi thil hna hi fale nih kan tuahkhawh ahcun  nunchung khua awng pemnak a si i, chantlung tiang nuam tein nunkhawhnak a si.

Nobert Ca Ling (OSC)

The post ANNA LE JOACHIAM first appeared on RVA Hakha Chin.

The post ANNA LE JOACHIAM appeared first on RVA Hakha Chin.

        Ṭihnung taktak mi Albert Camus an timi tlangval no pakhat i nunning zatlan kha nan theih bal men lai. Amah cu tinhnak nganpi a ngeimi asi. Amah cu aa tinhnak teinak hmuh ding, ṭuanchuah ding caah kum (25) tiang innlei he pehtlaihnak phiat in vawlei rumnak kha a rak kawl.

          Sipuazi lei rian a ṭuan buin, innchung ngei nunnak he minthang ngaimi rian ngeitu pakhat ah a rak can.

          A nu le pa inn ah cun mikhual pakhat bantukin a rak riak. Ahohmanh nih an rak theih tilo bangin, amah zong nih an fapa asi kha a theihter ve hna lo bantukin fianternak zong tuah loin mikhual dang bantukin a riak ve ko i a um sawh ve.

          A chungkhar hna nih an inn i a hungmi khual hna kha thilri chuh le firpiak in a thah zong an rak thah tawn hna. Khi bangin pawcawmnak rian a ṭuanmi a chungkhat hna cu, an chungkhar asimi Albert Camus kha mikhual dang bantukah an ruah i a rak i kenmi suingun chawva hna kha a chut dingah khua an khan i a fapa asi komi kha zan ah an thah i a ruak kha tiva chungah an hlonh.

          Nikhat ah a nupi cu a vapa a rak tlungṭhan tilo caah thinphang in a kawlnak ah kha riakbuk ah khan a va phan. A vapa konglam kha mah innchungkhar hna sinah a chimhfian hna tikah, an fapa an rak thahsual cangnak kha an rak i hngalh.

          Cunglei i tlangval note pakhat i nunning sicannak kha kan zohṭhan siahcun tinhnak luantuknak (a ngantuk paluanak) i a hnuzul ṭhatlonak theipara kha kan hmuhkhawh. Luantukin tinhnak a ngeimi, mizapi kha camh i a hngilh termi Hitalar Sterlin le adang Communist hruaitu hna i an nun donghnak a chiahru tukmi kha nan hmuh cio lai.

          Cu asicaah hika zawn ahhin tinhnak cu ngeih (chia) ko- sihmanhsehlaw, tinhnak ngantuk, luantuknak cu minung kha ṭhathnemnak nakin chiatnak a siter deuh. Minthannak cu a ṭha. Asinain ṭhatlonak in minthannak cu a chiahrutuk hringhran. Cuve bangin tinhnak ngeih cu a ṭha. Tinhnak timi cu teinak hmuh (teitu si) nak ah a umlo awk a ṭha lomi hriamnam pakhat asi. Sin-um (sal) cu kannih kha Bawi nunnak (sinak) a phawrh piakmi sin-um ṭha (salṭha) a si awk tu a herh ve.

The post A THLENGVAR MI TINHNAK first appeared on RVA Hakha Chin.

The post A THLENGVAR MI TINHNAK appeared first on RVA Hakha Chin.

 Amah nu cu thilthuam aa hruk aih ah hin rumra a ngei i zoh aa rem ngai. Bia a chim zongah a thinlung aa niamter i mi sifak zawn zong a ruat kho ngai hlei ah a zaangfah hna. Pathian biak khualtlawng mi hna caah umnak a tawlrel piak hna, ramchung um nu sifak pawl caah chungkhar thilri hmuh khawhnak dingin bawmhnak hna kha a nunzia pakhat a si. Bia alnak tampi kha amah i thil ti khawhnak in a remdaihnak a ser khawh lengmang caah “Daihnak muisam suaitu” ti mi minṭhat nak a hmuh.

 A vapa le amah kha hriamnam tlaih in a dotu Alfonso hna he i remṭhan ding caah a tuahnak cu amah i a nganbik teinak pakhat a si. Elizabeth cu a vapa thih hnu kum 1325 ah St. Francis Third order ah a lut i mithiang Clares i Biakinn (Convent of Poor Clares) ah aa din. Amah cu kum 1326 kum ah Estremoz chungkhar buaibainak remh piak dingah a kal lio lampi ah a thi.(Third order = Biaknak lei phu pakhat he a pehtlai mi bu pakhat tang i a um mi bu hmete pakhat.)

The post Mithiang Elizabeth (Portugal) first appeared on RVA Hakha Chin.

The post Mithiang Elizabeth (Portugal) appeared first on RVA Hakha Chin.

            Inn muisam suaitu le tlangtlatu hna zohkhenhtu lamkaltu mithiang Thomas cu Galilee khua mi sifak inn chungkhar in a chuak mi a si. Pathian cungah dawtnak nganpi a ngei i amah caah thihngamh nak lungthin fakpi in a ngei mi a si. Asinain Jesuh Khrih a thih hnu ahcun a dang lamkaltu hna he aa ṭhen i a dang tein a um caah “Jesuh Khrih thihnak in a thoṭhan cang timi thawngpang kha” a rak zum lo. Cucaah “lung awṭawm a ngei mi Thomas” tiah min an rak pek mi a si. Bawipa Jesuh a langh zarhkhat a rauh ah voihnihnak a langṭhan i Thomas kha “Ka hma hna ah na kutdong in sawh tuah hna, ka zum tuah” tiah a rak ti. Thomas zong nih “ka Bawipa, ka Pathian” tiah a rak ti ve. Hi zanah Jesuh nih “Nang cu na ka hmuh caah na ka zumh. Keimah kha a ka hmu lo i a ka zum mi caah cun lunglawmh awk a va si dah” tiah a ti. (Jhn; 20:24-29)

            Thiang Thlarau a ṭum hnu (Penticost hnu) ahcun Thomas kha an tlaih i India Siangpahrang Gundafor sinah sal in a phan tiah hlan pupa tuanbia ah kan hmuh. Inn muisam suainak lei ah a thiamtuk ning kha an theih tikah Siangpahrang pa nih Thomas kha aa dawh ngai mi Siangpahrang inn sakpiak ding ah a fial. Siangpahrang a um lo karah Thomas nih a rianṭuan man a hmuh hngami phaisa vialte kha misifak hna kha a ṭhenh dih hna. Siangpahrang pa a rak phan i a sak ter mi inn kong kha a hal tikah Thomas nih “ka Bawipa na Siangpahrang inn cu a tu ah hin na hmu kho rih lai lo. Hi vawlei cungin naa ṭhen tik lawnglawng ah na hmuh te lai” tiah a ti.

Cu tikah Siangpahrang pa cu a thin a hung tuk i a nunlio bak in a vun hawk dih uh tiah order a pek hna. Asinain Siangpahrang i a nau pa nih “Thomas cu Siangpahrang pa caah Vancung ah an remh piakmi inn kha ka mangah ka hmuh” tiah a ti caah thihnak in a luat ṭhan. Siangpahrang pa cu Thomas kha a thlah i a miṭhi tampi hna he tipilnak a in. A hnuah cun Thomas cu India rampi kha cul in Thawngṭha bia a chim, cu hnu ah Mazday Siangpahrang pa nupi kha a zia a thlenter i Khrihfa ah a luhter caah Siangpahrang pa he a ni rem lo. A hnubik ahcun tlangpar pakhat ah an kaipi i cu kaa ahcun thahnak a ing.

The post Lamkaltu Mithiang Thomas first appeared on RVA Hakha Chin.

The post Lamkaltu Mithiang Thomas appeared first on RVA Hakha Chin.

Nang cu teitu pakhat siding in tinhnak chiahnak i amiak theipar thlum alnak kha na cohlan thiam (na ingtuarhthiam) aherh.

Mipakhat cio i teinak kha kan zoh, kan cekhlat i, kan tuaktan ahcun thil pakhatkhat cungah thinlung duh ngei in a tuahṭuan thiammi, a fekmi tinhnak a ngeih i lam dingte (hnu tonlo) in kaar a hlang thiammi le zeibantuk rian hmanh ah thazaang dih- um chuahnak ngeih loin ke tonnak paoh ah kal a hmangmi, daithlang ngaiin um, ralring loin eimi nunnak in asimi nunning ah hrulhhruk ngaiin a um thiammi hna tiah thleidan in hmuh khawh an si.

Hika zawn ahhin a biapibik in aa thleidannak a ruangbik cu tinhnak ngeih lo in cun tinhnak i chiahnak i, a thlum- alnak hna kha intuar- cohlan khawh asi lo caah asi.

Sianghleirun (University) a kai liomi siangngakchia zatuak (100%) pakhat lakah zatuak sawmriat (80%) cu kekaar hmaihoihnak ngeilo an si i, khoika ka kal ti zong thei hlah, Khoika kal ka duh ti zong aa theih lomi an si i, nifa, nitin tein leikuang ah hika khika kalpeng, ei hnuah ihngilh, innlei kirṭhan in, ke kaar hmaihoih ngeilo in lam len sawhsawh men in a kalmi Rang hna he an i lawh. Mei tha santerak seh hna he an i lawh. Zeitik hmanhah daitein um thiam loin a ṭum a kai tiin an um.

Khikhi cu tinhnak an ngei lomi hna i kaarhlannak, nunnak lamthluan cu a si.

Theihhngalh pinak innak cu angan bikmi lunglawmhnak asi i tinhnak chiah (ngeih) nak i a nganmi teinak aphi pakhat zong asi fawn.

Upat awktlak asimi nunning in a nung i a ummi hna cu, an nun lioah langh setsai lo (zeiah rel lomi te) nunning hna in an rak um ko. Annih cu an thih lai ding kha ṭihmi an si lo. Zeicaah tiahcun, annih an nunlio caan chungah upat awk tlak a thiangmi rian kha an rak ṭuan i annih sinin a rak i pharh mi ceunak nichawn hna nih aa naihniam mi hna sinah voikhat ṭhan dairek in ṭhathnemnak a tuah caah asi.

Tuchan ah mitampi hna cu, mizapi hmaiah abiapi mi si duhnak thinlung nih khuhchilh (uk) nak an ngeih kha kan hmuh hna.

Voikhat lioah minote pakhat nih a hawipa sinah khan abia pituk asimi thil pakhat ka sungh cang; ka nunnak a rawk cang tiah a ti in a rak hrum ai bal. Mah a phunzainak bia kha a rak theih ve mi nutung nu pakhat nih na chim duhnak cu Tangka a lohtlau dihcang na ti duhnak a si maw? tiah a hal tik ah ahmaan ko, tiah a rak leh.

Cutikah nutung nu nih, tangka na sunghmi cu, ka nunnak a dihcang, tiah ti khawh asi lo. Kha thil nakin abiapi deuhmi thinlungput le nunnak in hmuhtonnak hngalhtheihnak fimnak hna an tang rih. Mah thil hna thawngin amah nunnak kha dirhṭhan asi ko, tiah a ti.

Voikhat lioah hawikom pakhat a rak um. Ka hawipa cu sipuazi ah tlamtling loin a rak um. Cutikah ka hawipa nih cun a nupi kha, thinlung zornak awthawng in tangka hna ka sung dih cang, tiah hrum- ai in a phunzai hnawh. Cutikah a nupi nih, “Ka vapa aw, Tangka lawng asi ko e” tiah a rak leh.

Zeicaah tiahcun a nupi cu a fekmi tinhnak a ngei i zeitik hmanhah a sungh a pek dingmi minung asi lo. Teitu asimi hna cu zeitlukin sifah harnak hna nih an va kulh hmanh ah teinak inglo, a sungh pek lomi thinlung thawngin voikhat ṭhan in hmuh tonmi sifah harnak hna nih teinak lampi (lam thluan) cungah phak dingin a phawrh kha kan hmuh.

Minung hna ah a si thiammi thazaang dermi le thazaang ṭhawngmi, sifakmi le mirum, a ṭumchuk mi le teinak hmuh in minthang mi hna i abia pibik an i thleidannak kha, ka hlathlai mite chungin ka chim asi ahcun tinhnak a ngeih maw ngeilo timi cungah aa hngat kha ka hmuh khawh. Mah thazaang ṭhawnnak cu minung mit in hmuhkhawh asilo nain, minung pakhat i nunnak (nunning) dihlak kha thlenter khawhnak ṭhawnnak a ngei. Mipakhat cu zeitlukin thil tikhawhnak a ngeih i fimnak pahrang le thil sining, caan le caan ṭha hmuhnak um ko hmanh seh, tinhnak a ngei (a chiah) lomi cu, khi caan ṭha hmuhnak le thil sicanning hna nih a haar m kaphnih naamtong si ding a ser piak khawh, tiah Dr. Thomas Buxtox nih a chim.

The post TINHNAK I THAZAANG ṬHAWNNAK first appeared on RVA Hakha Chin.

The post TINHNAK I THAZAANG ṬHAWNNAK appeared first on RVA Hakha Chin.