Lamkaltu Forhfialnak (6-12)

Saint Francis

6. Pope Francis nih, cu min a thimnak kong a fianter tikah, Pope thim a si hnuah, a hawipa Cardinal pakhat nih a kuah, a hnamh i, “Sifakmi kha philh hna hlah!” tiah a ti kha a chim. Khrihfabu hruaitu hna nih Mithiang Paul cu a rianṭuannak fehternak caah Jerusalem a kai lio ah an rak nawlnak he aa khat (cf. Gal 2:1-10). Kum tampi a rauh hnu zongah, Lamkaltu nih “ka tuah duh taktakmi cu” a si tiah a fehter khawh rih (Gal 2:10). Sifak zohkhenhnak cu Assisi khuami Mithiang Francis zong nih a lungretheihnak nganpi a si: thinghmui zawtnak a ngeimi pakhat dirhmun in, Khrih hrimhrim nih Francis cu a pom i a nunnak a thlen. Nihin tiang zongah, Mithiang Francis cu, Assisi khuami sifak pa a si bantukin, kan zohchunh awk tlak in thazaang a kan pek peng.

7. A luancia kumzabu pariat lio ah khan, Mithiang Francis nih a chanlio i Khrihfa le zatlang nun ah thawngṭha chimnak tharchuahnak a rak chuahter. Mirum le mah le mah zumhnak a ngeimi, mino Francis cu misifak le mibu chungin hlawtmi hna he direct in pehtlaihnak a ngeih caah a khuaruah a har i a lung aa thleng. A nunnak tuanbia nih zumtu hna lungthin le thinlung a hnuh peng hna, cun zumlotu tampi zong an lung a thawhter peng hna. “Tuanbia a thlen.” Cu lam cungah a dang pakhat cu Vatican Council pahnihnak nih a lak, Mithiang Paul VI nih “Samaria mipa bianabia hlun nih Council i thlarau lei zohchunh awk a si” tiah a ti tikah a langhter. Kanmah le kanmah kan i hngatchannak in kan luat khawh i an aunak kha kan hna kan hun khawh ahcun, sifakmi hna caah papeknak cu Khrihfabu le zatlang nun caah ahleiin tharchuahnak hrampi a si ti kha ka zumh.

8. A kangmi thinghnah chungin Pathian nih Moses sinah amah le amah aa phuannak Cathiang chung i a ummi cu hi zuamnak caah a zungzal in hramthawknak a si kho. Cuka ahcun hitin a ti: “Izipt ram i a ummi ka mi hna an harnak kha ka hmuh, an bawi hna ruangah an aunak kha ka theih, an temhinnak kha ka hngalh i annih khamh awk ah ka rung ṭum… Cucaah ra law kan thlah lai” (Ex 3:7-8,10). Cuticun Pathian nih sifakmi hna an herhbaunak a siaherhnak kha a langhter: “Israel mi hna nih Bawipa kha an auh tikah, Bawipa nih khamhtu pakhat kha a thawhter hna” (Biaceihtu 3:15). Sifakmi hna i aunak theihnak ah, a fale, ahleiin a herh bikmi hna caah a ruat zungzalmi Pathian i thinlung chungah lut dingin fial kan si. Cu aunak cu kan leh lo ahcun, sifakmi hna nih Bawipa sinah kanmah ralchanh in an au men lai, cun sualnak kan ngei lai (cf. Deut 15:9) i Pathian lungthin taktak kha kan pial lai.

9. Sifakmi hna dirhmun cu minung tuanbia chung vialte ah kan nunnak, kan zatlang nun, ramkhel le sipuazi phunglam hna le, a tlawmbik ah, Khrihfabu hna kha a kan doh pengmi au thawng a si. Hliamhma a tuarmi sifak hna i mithmai ah, sualnak a ngei lomi hna temtuarnak kan hmuh i, cucaah, Khrih hrimhrim i temtuarnak kha kan hmuh. Cu lio caan te ahcun, sifakmi hna hmai tampi le sifahnak kong kha a dik deuh in kan chim awk a si men lai, zeicahtiah a phunphun in a cangmi thil a si. A ngaingai ti ahcun, sifahnak phun tampi a um: nunnak caah thilri a ngei lomi hna sifahnak, zatlang nun ah thleidannak a tongmi hna le upatnak le an thilti khawhnak aw chuah khawhnak a ngei lomi hna sifahnak, ziaza le thlarau lei sifahnak, nunphung sifahnak, pumpak asiloah zatlang nun ah derthawmnak asiloah derthawmnak dirhmun ah anmah le anmah i sifahnak, covo a ngei lomi, hmunhma a ngei lomi, zalonnak a ngei lomi hna i sifahnak hna an si.

10. Hi zawn ah, sifakmi hna caah le sifahnak a chuahtertu zatlang nun le dirhmun hloh khawhnak ding caah biakamnak cu naite kum hra chungah a biapitnak a karh, asinain a za rih lo tiah chim khawh a si. Hihi kan zatlang nun nih nunnak le ramkhel lei hruainak caah tlukruannak tampi a ngeimi phunglam kha an duh deuh caah a si ve. Cu ruangah, kan theih cangmi le doh kan i zuammi sifahnak phun hlun hna cu a caan ah a fiang lomi le ṭihnung deuhmi sifahnak phun thar nih an hun fonh. Hi zawn in zoh tikah, United Nations nih sifahnak hloh hi a Kum Thongkhat Tinhmi pakhat ah a chiahmi hi lawmh awk ngai a si.

11. Sifakmi hna caah a fekmi biakamnak cu nunphung leiah hnahnawhnak a chuahter khomi lungput thlennak he zong aa pehtlaih a hau. A ngaingai ti ahcun, nuam tein nunnak in a chuakmi lawmhnak hlennak nih mi tampi kha rumnak le zatlang hlawhtlinnak khonnak ah midang nih an sungh hmanh ah cun a ding lomi zatlang ruahnak le a ṭhawng bikmi a duhmi ramkhel-sipuazi phunglam hna kha hman in a hram bunhmi nunnak hmuhnak leiah a hnuh hna. Cucaah, sifakmi an karh chin lengmangmi vawlei ah, mi sawhsawh he tahchunh ahcun vawlei dang deuh ah a ummi, hnangamnak le nuamhnak bubble (ti buanbara) chungah a nungmi mirum mifim hna an karh ning kha aa khat lomi in kan hmuh. A sullam cu nunphung pakhat a um rih tinak a si – a caan ahcun aa thupmi – midang kha hngalh loin a hlawt hna i minung nuai tampi rawlṭam in an thih asiloah minung caah aa tlak lomi thil sining ah an nung ti kha zeirel loin a tuar. A luancia kum tlawmpal ah khan, Mediterranean rili kam ah a itmi nunnak a ngei lomi ngakchia hmanthlak nih buainak a chuahter; vanchiat ah, caan tawite chung au thawng cheukhat dah ti lo ahcun, aa lo ngaimi thil cangmi hna cu abiapi lo chin lengmang i thawngpang tlawmpal ah hmuh an si.

12. Sifahnak kong he pehtlaiin kan ralrinnak kha kan thlah awk a si lo. Rawl le ti an ngeih lo ruangah mi tampi nih an tonmi thil sining fakpi kongah kan lungre a thei khun awk a si. Ram rum hna zongah, sifakmi an karh chin lengmangmi nih lungretheihnak a chuahter ve. Europe ahcun, chungkhar tamchin lengmang nih thla dongh tiang an phan kho lo. A tlangpi in, sifahnak phunphun a karh chin lengmangmi kan hmuh, cucu pakhat lawng a si ti lo nain atu cu sipuazi le zatlang nun sifahnak phunphun aa tel cang, cu nih cun mirum deuhnak hmun hmanh ah tlukruannak a karh lonak a langhter. “An covo kilven khawhnak a tlawm deuh caah hrialnak, hremnak le thahnawnnak a tuarmi nu pawl cu an sifak deuh ti kha philh hlah u sih. Cuti a si ko nain, an lakah a derthawmmi an chungkhar kilvennak le zohkhenhnak ah nifatin ralṭhatnak zohchunh awk ṭha kan hmuh peng hna.” Ram cheukhat ah thlennak nganpi a um lio ah, “vawleicung pumpi zatlangbu dirhmun nih nu pawl nih pa pawl he aa khatmi upatnak le covo an ngei ti kha fiang tein a langhter rih lo. Kan bia in thil pakhat kan chim, asinain kan biakhiahnak le thil sining nih tuanbia dang a chim,” ahleiin sifak taktakmi nu pawl an zat kha kan ruah ahcun.