Pope nih AI le sii kong he pehtlai in biacah

AI le Sii: Minung limhang Zuamcawhnak” timi tlangtar in tuahmi International Congress ah aa telmi vialte hna sinah thlacamnak he ka lungchung saduhthahnak bia ka langhter. A bik in ruahkhun dingah nan thimmi tlangtar cungah lunglawmhnak langhter ka duh. “Digital thlennak (ṭhanchonak) nih chanthar thlennak,” sersiamnak ah biapi ngai in hmunhma a lak tiah Pope Francis nih a rak chim bangin, tulio ah thiamsannak le ṭhanchonak kan hmuh cuahmah lio caan a si. Acheukhat ahcun Industrial Revolution he tahchunh khawh asinain mah nak hmanh in a karh deuh. Minung kan  ruahnak kha fakpi in a thlen, thil sining kan hngalhthiamnak le kanmah le midang kan hmuhning a thlen. Seh pawl cu bia chim thiammi le holh leh thiammi bantuk in hmunhma an lak tik ah minung cu she hna he aa pehmi thilri bantuk ah  kan cang. Hi zawn ah hin, kan pawngkam minung hna muisam hmuh khawh lo lawng si loin, minung taktak a simi thil vialte zeitindah kan hngalh khawh lai i kan sunsak khawh lai ti zong kan philh khawh.

Technological ṭhanchonak nih minung caah ṭhathnemnak tampi a chuahpi i hi nak tamdeuh a chuahpi rih lai ti cu lungawṭawm awk a um lo. A bik in sii lei le ngandamnak lei ah ṭhanchonak taktak hmuh khawhnak dingah, minung kan limhang le zapi ṭhatnak cu mi vialte caah biapi bik ah chiah a herh. Minung caah ral asi mi ruahnak ṭha lo hna kha papek in chiah an si tikah thiamsannak le sii lei hlathlainak hna hmanh kan caah rawhralnak a chuahpitu le a kan hrawktu an si kha fawi tein hngalh khawh asi. Hi zawn ah, thil cangmi balmi tuanbia hna nih ralrinnak a kan pek. Nihin kan hmanmi thilri hna cu an ṭhawng deuh i pumpak le miphun hna nunnak ah thlennak nganpi an chuahter khawh. Sihmanhsehlaw, minung rianṭuannak taktak ah hman le chiah asi ahcun ṭhathnemnak zong an si kho.Sii lei ah Artificial Intelligence (AI) thilti khawhnak kawlnak ah teima ngai in na thazaang chuahnak cu a biapi tukmi ah ka ruah.

Minung kan derthawmnak cu sii lei rianṭuannak chung ah a lang tawn. Asinain, minung cu Pathian nih a duh dawt ruang ah a sermi asi caah “ontological” timi minung nih a ngeihmi limhang cungah upat hmaizahnak” kha kan philh awk a si lo. Hi ruang hrimhrim ah hin, “ngandamnak lei thiamsang hna nih minung nunnak zohkhenhtu le rianṭuantu si ding in rian le ṭuanvo an ngei. Ahlei in a derthawm bik caan ah. AI hmannak ah ṭuanvo a ngeimi hna zongah cu bantuk ṭhiamṭhiam in ṭuanvo an ngei ve. A ngaingai ti ahcun, minung nunnak a derthawmnak a ngan deuhdeuh tikah, a zohkhenhtu hna nih an herhmi upatnak a ngan deuhdeuh ve.Sii lei thlawpbolnak nih aa tinhmi cu minung pakhat i sining le upat hmaizahnak kha a dang in a zaka rawlh khawh thlen khawh asi lo ti kha a langhter. Sii lei thiamnak nih a herhmi cu thiamsannak lawng si loin, midang he pehtlaihnak le naihniam tein um khawhnak zong a herh.

Cu bantuk cun, thiamnak lei thilri hna nih mizaw le ngandamnak zohkhenhtu hna karlak pumpak pehtlaihnak kha a hrawh awk a si lo. A ngaingai ti ahcun, AI nih minung caah upathmazahnak le ngandamnak zohkhenhnak ṭha tein a pek khawh ahcun, midang he pehtlaihnak le zohkhenhnak a ṭhanchoter taktak ti kha kan hngalh a hau.Sii lei le thiamsannak he pehtlai in a cang tawnmi sipuazi zuamcawhnak le ngandamnak zohkhenhnak ah, ramkhel lei rianṭuanmi vialte karlak ah ramri leng tiang a kau mi rianṭuan ṭinak ṭhanchoter a herh. Dawtmi hawikom hna, hi lungput he Conference tuahnak thawng in nih nanmah, nan rianṭuan hawi hna le nan thiamnak le lungtho tein nan i pekchanhnak nih mi vialte caah thei tampi a tlai lai tiah ka thlacamnak asi. Nan dihlak cungah kaa lawm i nanmah le nan chungkhar cungah Lianngan Bik Pathian nih thluachuah in pe ko hna seh.