Tuufa Zaanriah

TUU REELNAK
Israel tuanbia ah thil khinnak bo pakhat i raithawinak cu Lanhtak puai a si, Izipt ram in Israelmi hna cu an hung chuak. Lanhtak puai ah khan Pathian nih Israel chungkhar cio hna kha do a tlami tuu nan lak lai i nan thah lai, cun a thi kha innka tungah nan neh lai. cu ti tuah ahcun, fater fa hna cu thah an si lai loh. Cuti tuah lo ahcun, fater fa hna nih khan zaan ah an thi lai, cu fater fa hna sinah cun an saṭil run zong an i tel ve lai (Ex. 12:1-23). Raithawinak i hmanmi tuu cu mi tlanhnak ah a thi, chungkhar hna i fater canah khan. Lanhtak puai zong cu tlanhnak tuahnak caah khan a si, a sullam cu “cawk ṭhan” tinak kha a si ko.
Pathian nih Israelmi hna cu an fater hna lawng kha a luatter hna loh: Pathian nih cun tlangbawi “Pennak” a thiangmi ram kha a pek hna. (Ex. 19:6) ram pakhat amah nih amahta a simi fater fapa tiah a auh hna. (Ex. 4:22)
Cun Pathian nih Israelmi hna kha kumfa tinte Lanhtak puai nan tuah lai a ti hna, cun bia zong kha a cah hna i anmah nih khan ṭhangthar mi hna sinah biaknak phung nan chimh hna lai, tiah a ti hna. Nan fale hna nih, zeiruangah dah mah pumhnak hi nan tuah tiah an hal hna ahcun, hitin nan ti hna lai, “Mah hi Bawipa Lanhtak puai caah kan tuahmi a si tiah, nan ti hna lai, zeicahtiah Izipt ram i Israelmi hna innkip ah a lan, cu zong cu, Izipt mi hna a rak thah lio caan ah khan a si (Ex. 12:26-27).
Biakam ram i an luh tikah, Israelmi hna nih nifa tinte Pathian sinah raithawinak kha an tuah, atu ah cun, uknak phung (Law) nih khan a hruai cang hna, hi kong cu Leviticus, Numbers le Deuteronomy hna ah khan kan hmuh. (Leviticus 7-9, Numbers 28, Deuteronomy 16) hna kha zoh hmanh.
BIAKṭHENG TUAHMI RAM
JERUSALEM CU SIANGPAHRANG KHUALIPI AH AN SER
960 B.C hrawng ah Jerusalem Biakinnpi kha fek tein rak dirh a si. Israelmi hna zong nih rumra ngei ngaiin Pathian sinah nifate raithwinak kha an peek. Nikhat ah hin tuufa pahnih lengmang tlangbawi nih raithawinak a tuah, pakhat kha zingah raithawinak ah a pek i a dang pakhat kha zanlei ah raithawinak ah a pek. Cucu ram pumpi sualnak ngaihthiamnak caah a si. Cu raithawinak tuah cu a herh hrimhrim mi a si; asinain, nikhat chung, meikhu cu a dang, mah ning tein raithawinak rak tuah mi he i fon in an tho lengmang. Meheh, cawtum, ṭhuro, Laileeng le tuukawng hna kha nganpi in an sermi dar biakṭheng cungah an pek, hi biakṭheng cu thlilak pi ah a um i Biakinnpi a chunglei luhnak kutka ah a um. Hmunthiang an timi Biakinnpi ah a ummi cu biakṭheng raal ah a um, cun “A thiangmi lakah A thiangbik mi” Pathian umnak hmun cu a hlat deuhnak hmun ah a um ve. “Rimhmui an khanghnak Biakṭheng cu “A thiangmi lakah a thiangbik mi hmai ah khan an dir ter. Tlangbawi hna lawnglawng kha Biakinn chung zungkhan luhnak nawl an peek hna; A sangmi tlawngbawi lawng kha A thiangmi hmun lak i pakhat ah khan a lut kho, caan thawite chung lawng a lut kho, kumkhat ah voikhat lawng a si fawn, sual ngaihthiamnak Ni, Yom Kippur ah. Tlangbawi sangmi zong cu misual a sive caah Pathian hmai ah um awk ah aa tlak ve loh.
Jerusalem Biakinn nih hin ṭha ngaiin an tuahmi raithawinak cu hlan ah a rak cangmi kha a si. Hi hmun Biakinn an saknak cu Melchizedek nih changreu le mitsur a rak peknak hmun kha a si. Cuka ahcun Abraham zong nih a fapa kha raithawinak ah a pek ve, cun hi hmun ahhin Pathian zong nih ramkip khamh awk ah chiatserh biakamnak kha a ngeih ve, Biakinn cu pekchanh pengnak hmun ah ruah a si, hi phunghram bantuk ah an chiahmi ah hlaan i Abel raithawinak kha an lawhter. A ngan deuh mi raithawinak cu a um ve i, cucu Lanhtak puai rawl danghnak kha a si. Jerusalem khua kha ram thianghlim a rak tlawngmi million pahnih le a cheu hna nih an rak kulh, kha hna kha vawlei lam hlatpi in a rami hna an si. Kumzabu pakhatnak Judah mi hna tuanbia ah Josephus nih record (roca) a rak ṭialmi kha a um, a caan cu A.D 70 kum Lanhtak puai ah khan a si. Thla tampi chung Rome mi hna nih Biakinn an rak hrawh hlan ah, cun Jesuh nih Van a kai hnu kum sawmli ah- tlangbawi hna nih million pakhat i ṭhen hleinga tuufa hna kha Biakinn biakṭheng caah an rak peek-an fianter mi cu 256,500 kha a rak si.

A CHUNG LE A LEENG
Biaknak phung nih hi raithawinak hi a lawnter kho hnga maw? Sihlah, Khangh thawinak timi zong hi, amah lawnglawng in cun, a zaa ding kha a si loh. Pathian nih chunglei in raithawinak kha a hal. Salm hla phuah thiam pa nih a thanh mi ah “Do a tla mi Pathian sin ah a si,” (Salm 51:17) a ti. Profet Hosea zong nih Pathian sinah hitin a chim. “keimah cu a fekmi dawtnak kha ka duh, raithawinak kha ka duhmi a si loh, Pathian fimnak cu khanghthawinak peknak nakin a ṭha deuh (Hosea 6:6).
Asinain raithawi pekchanhnak rian kha a taang rih. Jesuh nih Judah phung a zulh ve zong kha kan hngalh, cu zong cu raithawinak ah khan a si. Amah nih khan Jerusalem khua ah Lanhtak puai kum fatinte a tuah; i tuufa raithawinak sa zong kha a ei ve tiah ruah a si, a pakhatnak ah a chungkhar he, cun ahnu deuh ah Amah a zultu hna he. Ahnubik ah, hihi cu, a duh thimmi kha a rak si loh. Tuufa an hmanmi cu zumhtlak mifel a simi Judah mi hna nih Pathian he biakamnak thar tharter ṭhannak caah khan a si, Jesuh zong Judah mi, mifelmi kha a si ve.
Lanhtak puai cu a sawhsawh siloin abiapi mi Jesuh nunnak caah a si ve. Mah hi cu mission rian a ṭuannak caah a herhtuk mi a si. Chikkhatte tuah ding mi a si. Jesuh cu Tuufa a si. Jesuh nih Pilate hmai i a dir tikah hitin aa ṭial ve. “Hi caan cu, Lanhtak puai ca i rak i timh tuah lio caan kha a si: Suimilam pa 6 tluk ahkhan a rak si (19:14) John nih a hngalh mi ahcun, Suimilam pa 6 timi cu tlangbawi pawl hna nih Lanhtak rawl danghnak puai ca i tuu an rak thah a hram thoknak kha a si. Cun mah hi a rauh hlanah Pathian Tuufa raithawinak kha a si colh.
John nih a chimmi ahcun, Jesuh ruh kha a zeihmanh khiah lo ding a si, cucu Bible ca a tlinnak ding caah a si (19:36). Cu Bible ca cu Exodus 12:46 ah a um, cucu rak chim cangmi bia a si bantukin Lanhtak puai tuu nih cun a rawk mi ruh a ngei lai loh tinak a si. Cun kan vun hmuhṭhan mi ah Pathian tuufa cu Lanhtak puai tuu bantukin, aa phut aa tlakmi peknak, a tak a tlingmi kha a si.
Hi ka zawn ṭhiamṭhiam ahhin, John nih a chimmi ah Jesuh a zohkhenhtu hna nih a thormi mitsur zu kha an vun dawp piak in an dinh a ti (John 19:29, Exodus 12:22). Hyssop cu phung nih a onhmi Lantak puai i tuufa thi neh mi kha a si. Hi a fawi mite tuahnak nih a thar in le a tling mi tlanhnak kha a hmuhsak mi a si. Cun Jesuh cu hitin a au, “A dih cang”.