Sianginn leng le chung Fimcawnnak
Fanu le fimcawnnak
Hlanlio kan nunphung ah nu hi pa nakin a niamdeuh ah an rak chiah. Nihin nitiang zongah nuu le pa thleidannak hi kan ngei rih. “Nu hna sianginn kaiter cu midang caah phaisa dih men a si” tiah a ruatmi zong an rak um tawn. Zeicahtiah kan nunphung ah nupi an ṭhit tikah nu hi pa ta a si cang timi ruahnak in an fanu, an farnu cu midang nih an i lak cang tiah ruahnak a um. Nu nih sianginn a kaimi cu a va pale chung caah a si deuh tiah ruah a si. Cucaah, nu pakhat nih tanghra voikhat a sungh ahcun kum hnihnak an nolhter duh lem ti lomi nupa an um len rih.
Innchungkhar pakhat ah an nu nih a fim i a that ahcun cu innchungkhar cu an i nuam i an ṭhangcho. Miphun ṭhanchonak cu innchungkhar ṭhanchonak in aa thawk. Inn chungkhar nomhnak le ṭhanchonak cu nu le pa fimnak le i zuamnak in hmuh khawh a si. Pasal nih zeitluk in fimthiamnak ngei ko hmanhsehlaw nupi nih fimthiamnak a ngeih ve lo ahcun an innchungkhar ṭhanchonak donkhannak a um tawn. Cu lengah, nu hi pa nakin fale hna he caan tam deuh an umṭi i fale hna a chimhhrin kho deuhmi an si. Nu nih fimthiamnak a ngeih i an fale hna kha ṭhatein a cawnpiak khawh hna ahcun an fale zong an fim i an ṭhangcho ko. Cucaah nu nih fimthiamnak ngeih ding hi miphun ṭhanchonak ah abiapi tukmi a si.
Sianginn chung le sianginn leng fimcawnnak
Sianginn kai i catang sang cawn, degree sang lakin cawnmi kha sianginn chung fimcawnnak kan ti lai i, sianginn kai loin training, seminar hna le a dangdang hmuhtonnak le ca relnak in cawnmi kha sianginn leng fimcawnnak kan ti lai. Fimcawnnak hi sianginn chung lawngah cawn khawhmi a si lo. Cu bantukin fimthiamnak zong hi cataang in rel khawhmi a si lo i, degree zongin tah khawhmi a si lem lo. Sianginn kai lo zongah fimthiamnak hi kan cawn khawhmi a si. Cu caah cataang sang a kai kho lomi hna cu fimthiamnak an ngei lo, an ngei kho lo ti awk a si lo. Mah le rianṭuannak, pawcawmnak cio ah fimthiamnak kan ngei. Mah fimthiamnak kha santer chin dingah kan cawn peng, kan i zuam peng cu a hau.
Lothlotu nih lothlawh thiamnak kha sang deuh in thiam chinchin zuam a hau. Sianginn kai in lothlawh thiamnak a cawn khawhlo hmanhah training, seminar hna kai in cawn a hau. Lothlawh thiamnak a santer khawh lo ahcun lothlawhnak in a hmuhmi cu a karh ti lai lo i kumhra a ṭuan zongah a mahningte a si peng ko lai. A ṭhangcho kho ti lo pinah ṭumchuknak lei hmanh a panh ko lai. Zeicahtiah vawleicung minung hna hi nikhat hnu nikhat an fimthiam chinchin i an ṭhangcho thluahmah. Culio ah, mah dirhmun ah dir peng ahcun mi hnuah tan lengmangnak a si ko cang.
Fimcawnnak in ṭhanchonak leiah
Miphun phunkhat ṭhanchonak caah fimcawnnak hi abiapi bikmi a si. Fimcawnnak nih mi pakhat cio i rian ṭuankhawhnak thazang a karhter. Mi tampi fimthiamnak an ngeih tikah mibu ṭhawnnak ah a chuak i, a hmun zungzalmi ṭhanchonak taktak cu ngah khawh a si. Nain abiapi ngaimi cu a ṭhami fimcawnnak kan ngei awk hi a si. Atu kan ngahmi fimcawnnak nih kan miphun duhherhnak le pumpak kan duhherhnak a kheng kho maw ti hi ruah a hau. Kan fimcawnnak hi kan ram sersiamnak caah le kan miphun ṭhanchonak caah a si awk a si.
Cucaah, Chinram le Chin miphun nih kan duhherhmi a kan pe kho ding fimcawnnak caah kanmah tein lamsial a herh cang. Lothlawh in pawcawmmi kan tam deuh caah lothlawhnak he aa pehtlai mi fimthiamnak le cinthlaknak (agriculture) lei fimthiamnak hna hi training, seminar hna in siseh a phunphun in cawn le thiam i zuam awk a si. Lothlawh thiamnak lawng si loin a dang fimthiamnak a phunphun kan ram chungah kan cawnkhawh i kan ram chungah rian kan ṭuan khawhnak dingah i zuam cang usih. A ṭhami fimcawnnak hi ṭhanchonak a muru a si i a lamkip in kan fimthiamnak a san cang ahcun sifah ṭhan tilo in a hmun zungzal mi ṭhanchonak taktak cu a si lai.
– Saya James Ngun Hre