Marcus Grodi (Innkir Lam) 2

  Inn Kir Lam 

Zarhpini pumhning cang le tuah serning zong mah le biakinn chung ummi Khrihfa hna duh ningin pumh le tuahser a si i mah pastor zong nih cun amah nih aa rualrem a tining in hruai a si.

Protestant bu pawl nih pumh hruai ningcang le tuahserning zulhawk sermi  a umlo caah, kei zong a dang pastor pawl an tuah bantukin ka hei tuah ve ko. Hla thim, Bible cacang thim, phungchim, zapi hruaining, tipilpek, lehthah le Bawipa thisa tuahserning .. tibantuk (tbk) kha kei zong ka tuah colh ve. Voikhat cu mino pumh ah mino pawl an lungtho deuh seh, i nuam deuh hna seh tiin Bawi Jesuh a biate kha ka vun chim, “soda he uapmi chang kheng le aalu reu khengchung ahcun ka kut ka chuan i, “Mah hi ka pum a si, mah hi ka thi a si, Keimah ruahnolhnak ah tuah u!” tiah ka vun ti.

Theology leiin ka vun ruah ahcun ka lu a ri cang ko. Voikhat, siizung i a thideng cangmi mizawpa ihkhun hmaiah ka dir lioah a nupi nih a ka halmi cu, “Ka va hi vanram a phan hnga maw?”. Khua ka ruat i ka kut ka sum, Presbyterian zumh ningin ka leh lai ti zong ah, hi tluk aa ṭhenthek mi bu tampi; Methodist, Baptist, Lutheran, Assemblies of God, Nazarene, Christian Scientists, Foursquare Gospel, Jehovah’s Witnesses, …tbk… Cun ka vun lehmi cu, “Na va khamhnak caah hin Pathian i bochan u sih” ka vun ti, aa lung si kho men nain kei cu mah nu miṭhli nih aa ka hrem bantuk khi a lo. John Calvin doctrine i khaukhih cia timi le mithiang hna i an i zuamnak kha ka zumh fawn. A thideng mipa hi cu Khrih sinah a nunnak aa pek cang, hrinṭhan a si cang i Pathian nih a thim tiah ka ti kho lai maw?

Ka sia a remlo bikmi cu, mah mizawpa nih hin Pathian nih a ka khaukhih cang i vanram ka phan lai tiah a zumh ko hnga! A dang le budang mivialte hna zong nih mah mizawpa hi Vanram a phak le phaklo zeitindah kan theih cio ve hnga! Kaa zawn ahhin Pathian khaukhih kong a cawnpiaktu pawl nih hin Vanram kan co hrimhrim lai tiah lungtak tein an i ruahchan kho ve hnga maw?

A si ahcun mah mizawpa hi a thih tiang sual nganpi chungah a siloah, Pathian he a ralchanmi a si ahcun khoika lei dah a kal hnga? Reformed theology nih cun, mah pa hi cu, a thurhnawm mi a sicang i a himmi a si tilo, asinain hellram a kal pahin hrinṭhan a si lonak kha hellram ah hrinṭhanter khawh a si men lai ti ruahchannak a um an ti. Calvin nih cun Pathian thimcia cu Pathian vel thawngin thimmi a si lai, a si hrimhrim lai a ti. Mah ti chimkhawh cu zeitindah a si? Pathian he i ral buin a thimi poah cu zeitindah thim an si khawh lai? Ka khuaruah a har ko.

“Ka va cu vanram a phan hnga maw?” timi biahalnak lehding ahhin ka lung a awṭawm chin cang. Protestant pastor poah nih khamhnak hmuhnak ding caah a herhmi tuah ding tampi an tuah cio. Calvin cawnpiak ningin cun mipakhat nih zapi hmaiah Jesuh kha a Bawipa le a Khamhtu ah a cohlan ahcun amah cu a zumhnak le vel thawngin khamh a sicang a ti. Kei tucu hi biafang hna hin mi ka hnemh kho hna nain, vawlei thil sining, minung thil tuahserning le ka bu Khrihfa hna an nunzia ka zoh tikah, kaa lung si lo. Cuhnu cun ka rian hi ka pehzulh lai maw…? ti hram kaa thawk cang.

Pithlung vate khi ruat hmanh

Voikhat zing cu tuan tein ka tho i, ṭhutdan, Journal le ka Bible kha ka lak hna i kan Biakinn pawng rawnte ahcun ka kal.  Van va hna nih hla an vun sak i kan vawleipi a vun i hlau ni cu kaa nuamhbik ni, nikhat a rak si. Vate hlasak thawng le awnhthawngte kha a caan ah din tein ka hei zulh pah tawn. Van va hna nih cun sertu Pathian kha lungthiang hnathiangte le hnahnawh lurihnak um loin zing fatin nithar an hmuhmi caah an thangṭhat.

Cerlian niceu dawh a hngak lenmi dapti hna karlak ahcun dai tein ka ṭhu i ka Bible cu ka rellen ko nain aphi ka chuah khawh lomi biahalnak cu ka vun ruah,   ka zeizong vialte Pathian sin ka pek dih. Bible nih cun “na thiamnak lawng i bochan hlah,” a ka ti caah Pathian kha kaa bochan i lam a ka hruainak lai thla ka cam.

Dai tein sau nawn thla ka vun cam hnuah, thil pathum ka lung ah a hung pem. Pakhatnak ah, Presbyterian Biakinn nganpi ah mino lutlai  si ding, pahnihnak ah ka rian chiahtak in engineer ṭuanṭhan, asiloah atu rian in sianginn kaichap in phaisa tampi hmuh! Molecular Biology leiin, Ohio University ah degree ka ngah cang. Pathian nih lam a ka hruainak hnga thla ka cam. Aw pakhat a thei lai ding bang, ka mit kaa chinh, van ka cau i Pathian bia leh cu ka hngah ko. Zeitindah a ka leh lai ti ruah awk ka hngal lo asinain a rau lo…

            Pithlung cu ka lu cungah cun an vun zuang i ka khuaruah mi vialte an tlau dih. A tuah awk ka hngal ti lo i Job au bangin “Bawipa, zeidah na ka duh piak ka chim tuah” tiah fak piin ka au. A ka lehmi cu… va onhthawng lawng a si. Vancung in zei aw hmanh a ra lo.. Cerhti luan thawng le, thizil nem hran thawng le va aw lawng an si ko. Hi aw thawng hna hi maw, Pathian lehmi aphi cu a va si ko hnga! Ka hnabei a dong i ka Bible ka bil, ṭhutdan ka lak i inn leiah kaa mer.

Cun kan nu, Marilyn, kha ka khuaruahmi vialte le va onhthawng vialte kong kha ka vun chimh tik ahcun kan nu nih cun din nawnte khin “Marcus! a sullam cu na thei lo maw? Pathian nih zeihmanh an chim lo” a ka ti.

Mi duhlo ka si ve tikah, ka ruahmi cu “Pathian nih a theih lomi zeihmanh a umlo nan sam fakhat hmanh ka rel dih a ti ko…va onhthawng le, cerhti luanthawng le tuzing ka tonmi hna hi,  Pathian nih theih loin a um bal lai lo” ka ti i, ka rian in chuah lonak thazaang ah kaa lak. Asinain ka sining ahmaan rih lo ti cu ka theih ko. Biakinn ngan deuh, phaisa tam deuh le bawmtu tam deuh ka herh maw a va si.. thei hlah!  Ruah lo piin Biakinn nganpi pakhat i, Khrihfa pawl nih an Biakinn ah rianṭuan ding le lahkhah, atu ka hmuhmi nak lethra pek ding le bomtu tampi he rianṭuan dingah an ka sawm. A ṭhatnak pakhat cu, cu Khrihfa hna cu Bible rel a duh takmi le Khrihfa rianṭuan aa zuam takmi an si. Nikhat hnu nikhat a ṭhangchin, aa chapchin mi Khrihfa tampi lak phungchim cu a va nuam hringhran dah. Ah, ka kawlmi ka hmuh cang ko, ka ti hal a riam cang, tiah kaa ruah lio thlakhat a rauh hnuah, mi tam chinchin, hna hnawhnak tam chinchin, ka khuaruah a har chinchin cang ko.

Ka phungchim a ngaimi hna an mithmai tleu tete ka vun hmuh, asinain hi Khrihfa vialte hna, an Khrihfa sinak cu, chungthu lengnal bantuk an si zia le, nuncan ziaza leiin mei linlak tidor tlak bang an sinak kha ka vun ruahṭhan ahhin ka hnabei a dong. Mitampi nih, “Cu tluk phungchim ṭhat cu! kaa lung hmuihtuk! an ti ko nain an chim duhnak tak, anmah ca siloin midang ca deuh, misual ca deuh a si. “Kanmah cu kan i fiang cang, vanram ah min telh kan si cang an ti.

Voikhat cu hall pakhat ah pastor hna le Khrihfa upa pawl he meeting kan tuah i, “Vancung um kan pa” thlacamnak i “Pathian” timi min kha, kan “Pa” kan ti lai, kan “Nu” zong kan ti lai lo, a dangdang min zeihmanh kan pe lai lo” timi kong i ruahṭi dingin meeting kan tuah. Keimah nih cun Bible ca le Khrihfa nunphung zoh in ka al hna tikah mi tlawmte lawng nih an ka co hlan. A ngaite ti ahcun hi kong hicu Bible asiloah Bupi tuanbia ningin biachah a haumi a si. Atu cu Khrihfa hna mee in Bible cacang cu bia kan khiah cang. Hi zawnte ahhin, Protestant ah cozah umlo uknak a um hi a voikhatnak ka theihnak a si.

Liberal pawl (Pathian kha sertu men, thlanhtu men, thianter tu men lawnglawng ah a hmumi) hi protestant ṭha cu an si ko hna. An pu Martin Luther, John Calvin le a dang Reformers (Remhṭhan tupawl) pawl hna an kutneh le keneh lawng an zulh men ko. Remhtu pawl nih an aupi mi “Kei cu ahmaanmi le Bible in a rami a silo ahcun, zei cawnpiaknak hmanh ka zum lai lo” timi hi Pathian min kha Nu min in auh maw a va si kun hnga? Pathian min thlen maw a si hnga dah! Ka rak kawl lenmi Protestant kong hi amah min hrim in, “bia al” pei a rak si ko hi. “Atu hi zei bu ahdah ka um?”

Kan nu, Marilyn, cu nauhrawknak dotu bu ah upa pakhat a si. Presbyterian cawnpiak ningin cun nauhrawh loding ti a si nain, kan buchung in zapi tam deuh cu “mah duh a si ko” a timi an um ve. Cu caah kan nu nih cun nauhrawh kong hi biatak tein chim awk ah tha a ka pek.