Pawmgkam Kokek Khamhnak Step-5

OECD theihternak in kum 2050 ahcun minung 9 billion tluk kan karh lai tiah an ti. Cu bantukin rawl eiding zong tam chinchin in kan herh te lai. Bahrum, ungchiti a si loah khurchung chuak thil tibantuk hna hmangin company tampi nih eidin chuahnak caah tamtuk hman an si. Hi bantuk ei-din thilchuak khawhnak caah company tampi nih hmunhma an cawk hna i thingram tampi kha an hau hna, an hrawh hna i ramcar ah an ser, thil chuahnak inn hmunhma ah an ser hna. Vawlei tang mansung thil chuak laaknak caah khur lian pipi an cawh hna i vawlei an leh dih hna. Hi tin kan tuah peng a siah cun zeitindah pawngkam siseh, thingram si hna seh kan khamh khawh hna lai. Hi tuahsernak nih hin pawngkam  tamtuk hrawh an si cang. Cu a si caah atang lei zulhding phun 5 te tuah le zulhnak in pawngkam khamhnak rianṭuan ve hna u sih.

1. Sum ding

Kan eidinnak ahhin ungchiti tamtuk hmanmi Khauhsuai (ခေါက်ဆွဲ), plastic in tuammi thil fawi tein cawk khawhmi eidin tibantuk hna kha eituk lo le hmantuk loin chemical hman lomi dum chuak tisik an hnah hna kha tam deuh in ei hna u sih. Cucu kan vawlei caah siseh, kan ngandamnak  ca zongah siseh a ṭhami an si.

2. Diesal le petrol tlawm deuh hman

UE leiah an kuatmi ungchitti a cheu cu Diesel sernak ah an hman ti a si. Cu a si caah ke in kal, Diesel le Petrol hman, i sum deuh in kelamh -cycle  i citnak thawngin thingram hna kan himter khawh deuh hna bantukin pakhat cio ngandamnak ca zongah a ṭhami a si.

3. Tlawmdeuh in sa eiding

WWF langhternak nih an chimmi cu zuatmi saṭil hna ruangah thingram rawhnak hi vawlei cungah kum fatin carbon chuahmi hi 3/4 a si. Zeiruangah kan ti a siah cun zuatmi saṭil hna ei-din caah chemical tamtuk hman an si bantukin saṭil zuatnak caah thingkung hna tamtuk hrawh an si. Cu a si caah 2018 hnulei IPCC report langhternak in 90% tluk sa ei, i sumnak hi pawngkam khamhkhawhnak lam pakhat a si tiah an ti. Research phu tampi hna nih an langhter ve mi cu sa einak kong hmanh chim rih loin zuatnak caah vawlei hmanmi 75% tluk a khamh khawh tiah an ti ve.

4. Hmailei caan caah khuaruah ding

Pumpak pakhat cio nih caan tlawmte cio kan peknak thawngin thingram hna le kan vawleipi zohkhenhnak caah tampi rian a ṭuan khawh. Thingram khamh naa tinh pah, na tuahpah in nifatin na rian zong na ṭuan khawh ko. (Readymade) tuahcia thil hna eituk lo le i sumnak nih pawngkam caah ṭhatnak tampi a chuahter khawh. Ngandamnak zong a si.

5. Fimchimhnak tuah

Thingram rawhralnak konglam he pehtlaiin na innchungkhar ah siseh, na rianṭuan hawi  sinah siseh na chimh, na cawnpiak khawh ko hna. Thingram rawh ruangah le kokek rawh ruangah pehzulhin a rami ral- hartonnak kong he pehtlaiin mi tampi nih an theih khawh  cionak hnga cawnpiak cio hna u sih.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *