All Souls Day

MITHI CA THLACAM PIAKNAK NI (ALL SOULS DAY)

          Catholic Khrihfa pawl nih Bupi cawnpiak ningin November ni 2 ah Thlanmual lei kal in a thiciami hna thlarau caah Missa ngaih le thlacam piaknak kan ngei. Zeidah Pathian a zum i Jesuh Khrih hnu a zulmi Khrihfa poah kan thih tikah a dingmi thlarau cu Vancung ah a kai lai i misual mi hna thlarau cu zungzal hacang rialnak hmun Hellram ah kal a si lai, tiah kan zumh cio. Sihmanhsehlaw Pathian nih cun a thianghlim mi le nunnak cauk chungah min ṭialmi (Bia 20:15) lawng kha a pennak vancungram ah Amah he zungzal nunṭi dingin a lak te hna lai. Pathian, amah he zungzal nunṭi ding ahcun sualnak in a thiang cikcek mi si a herh.

          Minung cu kan thih tikah kan nunlio i kan tuahser ning cio in dantatnak kan in cio ding a si ko nain a hngalko buin sualnak a tuah hrimhrim mi le a hngalh lo ruangah sualnak a tuahmi pahnih cu an sualnak aa khat lai lo. Pathian a zumh i amah duhnak tuah kha nifatin an i zuam len ko nain duhfah, thinhun, hakkauh, nahchuah, ziarngeihnak le sikhuat, ralchannak tbk… sualnak hmesem tete he a thimi thlarau hna cu Hellram phanhtlak in sualngantuk a tuah lo nain vancung luhcolh khawhnak dingah a thianghlim ṭung lomi thlarau hna an si i hi hna thlarau hi sualman liamnak hmun (Thianternak hmun-Purgatory-Hell) hmete tiah Bupi nih a cawnpiak. Purgatory kong hi Bible chungah ding teo mao (direct) in a ṭial lo nain hi hmun a sawh duhnak le a hmuitinh mi Bible cang kan hmuh len ve.

          Bible ca chungah Purgatory-Thianternak Hmun (asiloah) Hell hmete kong hi; Thlarau thonginn, Mithi hna thawngṭha chimhnak hmun, zalonnak le luatnak hmuh ding i temhtuar innak hmun, vawlei (asiloah) vawlei tang, thihnak tlak sualnak a tuah lomi an umnak hmun, an rianṭuan ning cio, mei in hneksak delnak hmun, tlawmpalte dantat an innak hmun, hmailei chanah sualngaih- thiam hmuhkhawh rihnak hmun, mei chungin chuah (khamh) ṭhannak hmun, mithi hna sualthianhnak hmun, tiah bia tungphei hnu hmai let in a phunphun in kan hmuh.

          Hell tlak ding sualnak kong ah Mt 12:32 ah kan hmuhmi cu, “Mi Fapa ralchanh in bia a chimmi cu ngaihthiam khawh an si ko lai; sihmanhsehlaw Thiang Thlarau ralchanh in biaṭha lo a chimmi cu tuchan ah siseh, hmailei chan ah siseh, ngaihthiam khawh an si lai lo” a ti. Bible nih a chimmi Hell ngan zong a si lo, vancung zong a si fawn lo i vawlei zong a si fawn lomi, a dangte hmun a umrih mi, Hellmei chung tlak sualnak a tuah lomi hna le, Pathian hmaihmuh awktlak in a thiang ṭung lomi hna an sual thurhnawm thianternak hmun a herhnak le cuka i a ummi thlarau hna ca i thlacampiak a herhnak kong kha a tawinak in langhter ka vun i zuam lai.

• Phi 2:10-11; “Cucaah Jesuh min upat awk caah vancung i a ummi vialte hna le vawlei tang vawlei i a ummi vialte nih an khuk an i bil lai i … Jesuh cu Bawipa a si an ti lai.”
• Bia. 10:11-15; Thihnak le mithi khua zong nih khan, an hrenmi mithi kha an hunchuah ve hna… Nunnak cauk chung i minṭial lomi paoh cu mei-alh tili ah an paih hna.
• 1Cor 3:13-15; A sualnak kha mei in hneksak del a si lai i …
• Bia 7:13-16; Himi hna hi hremnak nganpi a ingmi kha an si, Tuufa thi chungah an puan an suk i an puan cu a vaar cang …
• Heb 12:14; Nunnak thiang ngeih loin a hohmanh nih Pathian cu an hmu kho lai lo.
• Rom 3:13-18; A dingmi a hohmanh an um lo.
• 1John 1:8-10; Kannih nih, sualnak kan ngeilo kan ti ahcun kanmah le kanmah kan i hlen a si i … Pathian cu lihchim ah kan ser …
• Mt 5:26; Bia ngaite kan chimh, dan an in tatmi a donghtiang khitkhet in na in hlantiang thong ahcun na um lai.
• Isaiah 6:5-7; Meiṭil nih na hmur an tongh cang, cucaah cun mawhchiat awk na sinak cu a lo cang i, na sualnak cu ngaihthiam na si cang.
• Eph 4:9; ‘A hung kai’ ti cu a sullam zeidah a si? A hmasabik ah “A rung ṭum” tinak a si. Cucu vawlei tang ahkhin a vungṭum tinak a si.
• 1Peter 3:19; Thlarau in a nunnak cun thong i thlakmi thlarau hna sinah a va kal i phung a chim.
• Salm 30:3; David Siangpahrang nih cun “Mithi khua in na ka kirter `han, khor thukpi chung i a vung kalmi hna sinah kaa tel ve nain ka nunnak cu na ka pek ṭhan.
• Isaiah 42:6-7 … a muimi thong-inn chungah a ṭhumi cu na luatter hna lai.
• Jude 1:23; Meichung khan chuah hna ulaw khamh hna u, …

U le nau hna a cunglei i langhter mi Bible cang hna kan zoh tikah Hell nganpi leng in, hmun pakhat a um rih i cu hmun (Purgatory) i a ummi thlarau hna sualthianh a herhnak kong fiangfai tein kan hmuh. Cu Purgatory i a ummi hna thlarau caah thlacampiak a herhnak kong kan chim rih lai.

Minung kan thih i hmanungbik Biaceihnak ni ah minung hi zumhnak a ngeih le ngeih lo cuaithlainak in bia a ceih lai lo i, kan tuahser ning a chiat a ṭhatning te khan biaceih kan si lai i kan tuahning cio khan kan hmuh lai (2Cor 5:10). Cucu minung kan tuahser ning cio in dantatnak kan in lai ti tikah a hngal ko buin sualnak a tuah hramhram mi le a hngalh lo ruangah sualnak a tuahmi pahnih dantatnak cu aa khat lai lo ti duhnak a si. Prov 25:4 ah Ngun kha a ek hlonh law zungthiam nih a ek kha a hlonh lai a timi cu sualnak kha Pathian nih a hlonhpiak dih hna hnuah mithiang ah an chuak lai tinak a si.

Cun 1Jn 5:16-17 ah kan hmuhmi cu “Mi pakhatkhat nih a unau pakhatkhat kha thihnak tiang a phanmi a silo mi sualnak a tuah kha a hmuh ahcun nunnak a petu ding Pathian sinah khan thla a campiak lai, cucu thihnak tiang a phanpimi sualnak a tuah lomi hna caah a si (Hell a tla cangmi hna caah a si lo.) A peh rih mi cu, “Palh in tuahmi thil vialte hi sual an si ko, sihmanhsehlaw sualnak vialte hi thihnak a phanpi mi sualnak an si lo,” a ti. Cathiang nih “THIH” a timi cu Pahtian he i `hen kha a si i thlarau le pum aa `hen i minung thih kha “Aa hngilh” tiah a ti.

Catholic lawng nih hmanmi Bible, II Macabees 12:42-43 chungah, “Pathian an biak dih hnuah an sualnak philhpiak an sinak hnga Judah nih sualnak an hrialkhawhnak hnga le sualtuah mi hna zeibantuk indah an intuar lai ning kong a chimh dih hna hnu in raltuknak in a thimi hna kong kha a chimh hna. Cun zapi sinin tangka a khawlh hna i drachmas tangka thonghleihnih a hmuh. Jerusalem ah a kuat i Pathian sin pekchanh raithawi thlacamnak a tuahpiak hna, thawh`hannak kha lungthin takin a zumh caah a si.

A cunglei i mithi hna caah Pathian biakchawnh pekchanhnak an tuah paoh in mithi hna thlarau caah sual ngaihthiam an sinak hnga thlacam piak an tuahmi hi thil sunglawi a si i `hathnemnak nganpi a ngei ko ti kha fiang tein a kan chimh. Kannih zong kan i zohchunh awk a si.

Purgatory kong i thlarau hna caah thlacam piaknak kong le Khrih pum le thi in Missa tuahnak, raithawi pekchanhnak le nawlpiaknak kong hi AD-211 thawkin Khrihfabu tuanbia le Pathian biakning a rak ṭialtu hna (or) Church of Fathers (Bupi i Pale hna) – (1). Tertullian (2). Origen (3). Cyzianzus (4). John Chrysostom Pope (5). Cybrian (6). Ambrose (7). Augustine (8). Basil (9). Gregory the Great timi Thiang Thlarau ṭhawnnak a ngeimi Bupi Pa hna nih mithi hna thlarau caah thlacam piak hna uh tiah Catholic Khrihfa hna kha biatakin an rak forhfial ti kha Bupi tuanbia cauk chungah kan hmuh.

Cucaah hawidawt hna, Thianternak hmun (Purgatory) i a ummi mithi thlarau hna caah thlacampiak hi santlai ṭhahnem a siko tiah na zumhkhawh a si ah le, na zumhkhawh hringhran lo a si zongah, Purgatory cu a um hrimhrim ko ti le mithi hna thlarau caah thlacampiak cu santlai ṭhahnem mi a si ko ti cu Bible caang le Khrihfa Bupi Pa hna nih tehtekhaan in an kan chimh i an kan chiahtak dih ko cang.

Catholic Bupi nih a cunglei Bible cang le Pupa cawnpiaknak a rak zumhtlinh mi hi zeizong vialte in a tlingmi le a tlinh khotu Khrih i a Pum a si caah a si. “Aho tal nih ka lung cu ka thianter i ka sualnak in ka thiang cang an ti kho lai maw?” (Prov 20:9). “Bawipa tlang ahcun ahodah a kai kho lai, a biakinn thiang chungah ahodah a lut kho lai? Tuahnak le lungthin in a thiang i siasal kha a bialo i hlennak biakam a tuah lomi kha an kai kho lai i an lut kho lai. Bawipa nih thluachuah a pek hna lai i, annih an khamhtu hna Pathian nih an sual lo a ti hna lai” (Salm 24:3-5).

Catholic Bupi nih kum fatein November ni 2 ni ah mithi vialte hna caah thlacam piaknak a tuah zungzal. Hi ni ahhin thlacamnak in, Missa ah i tel venak in le ahlu peknak in telkhawh i zuam cio usih, … tiah sawm buin.